بازنمایی زن در گفتمان کنش‌گران حقوق زنان در ایران

Abstract

پژوهش حاضر به تحلیل گفتمان کنشگران موافق و مخالف ورزش و اشتغال زنان و بررسی بازنمایی زن در آن می‌پردازد و با روش توصیفی-تحلیلی و به شیوۀ کیفی و کمّی به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد: گفتمان‌های رقیب در حیطۀ ورزش و اشتغال زنان کدامند؟ زن در این گفتمان‌ها چگونه بازنمایی می‌شود؟ جنسیت چه تأثیری بر انتخاب‌های واژگانی سخنران دارد؟ داده‌ها به شیوۀ کتابخانه‌ای و به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای گردآوری شده‌‌اند و شامل 16 متن سخنرانی در 5 سال اخیر است. بر مبنای نتایج، دو گفتمان اصلی تجددگرا و سنتی در رقابت هستند. مخالفین بیشتر به گفتمان سنتی و موافقین به گفتمان تجددگرا و گاهی به عناصر گفتمان سنتی برای اقناع مخاطب ارجاع می‌دهند. زن در گفتمان سنتی در قالب نقش‌های کلیشه‌ای مادری، همسری، کدبانوگری، خانه‌داری، فرزندآوری و فرزند پروری و موجودی وابسته به مرد بازنمایی می‌شود. در گفتمان تجددگرا علاوه بر نقش زن در خانواده بر نقش‌های اجتماعی او نیز تاکید می‌شود. دشواژه-هایی مانند زنا، چشم هرزهی هوسآلود مرد، تجاوزات جنسی، شغل روسپی‌گری، دلاّلان جنسی و غیره؛ همچنین واژه‌های ایدئولوژیک مانند انقلاب، عفت و عفاف و ارجاع به سن زن برای ازدواج تنها در گفتمان مردان دیده شد و مردان بیشتر از واژ‌های اسلام و مسلمان استفاده کرده‌اند.