مطالعه بیوسیستماتیک گونه های جنس شیرخشت Cotoneaster Medikus.درایران ( حوزه هیرکانی)

Abstract

جنس Cotoneaster L. متعلق به‌تیرهRosaceae (گل‌سرخ) می‌باشد شمال‌ایران یکی‌از اصلی‌ترین مراکزتنوع این گیاه‌‌‌دارویی ارزشمند محسوب می‌شود. باتوجه به تنوع‌ژنتیکی بسیاربالا دربین گونه‌های جنس Cotoneaster، مشکلات متعدد تاکسونومیکی وجود‌ دارد. درتحقیق حاضر 17 نمونه گیاهی براساس مطالعات ریخت‌شناسی (با 36 صفت کمی‌و‌کیفی) وتوالی هسته‌ای nrDNA ITS مورد بررسی قرارگرفت. نتایج نشان داد که بین تمامی صفات ریخت‌شناسی کمی، تفاوت معنی‌داری وجود دارد. واکثر صفات کیفی ارزیابی-شده در بین گونه‌ها متفاوت بودند. گونه‌های موردبررسی به پنج‌گروه طبقه‌بندی شدند. الگوی آنالیزگونه‌ها برمبنای صفات ریخت-شناسی و توالی‌یابی مولکولی تاحدود زیادی به‌هم شباهت دارند.وبین گونه‌های مورد بررسی ازحیث صفات مورد مطالعه تشابهات و تفاوت‌هایی دیده می‌شود. کلادوگرام مولکولی نشان داد جنس شیرخشت یک‌جنس منوفیلتیک با شاخص ثبات (consistency Index: CI) 68/0 است. بین برخی از گونه‌‌های این جنس مانند C. pseudodiscolorو C. discolorتشابه‌ریختی صفات مانند شکل برگ ، تراکم کرک سطح‌تحتانی، کرک روی میوه مشاهده می‌شود که شناسایی این دوگونه نزدیک بهم را بامشکل مواجه می‌سازد. درصورتی که‌از لحاظ ژنومی متفاوت بوده وچون ازلحاظ مورفولوژیکی با توصیف گونه‌های شناسایی شده شیرخشت درایران و کشورهای همسایه مطابقت ندارد. بنابراین ما آن‌راگونه جدید برای ایران درنظرگرفته وبه‌عنوان C. pseudodiscolorتعریف می-کنیم.علاوه بر آن‌دو گونه C. morrisonesis و C. franchetti رکورد جدیدی ازجنس مذکوراست و در فنوگرام خوشه مجزایی را به-خود اختصاص داده‌اند .باتوجه به‌اینکه اولین قدم برای برنامه‌های اصلاحی یک گیاه،تنوع ژنتیکی گونه های مختلف آن می‌باشد،تحقیق حاضرنخستین پژوهش درزمینه تنوع‌ژنتیکی درایران(حوزه هیرکانی) بااستفاده‌از مارکرهسته‌ای(ITS)در شناسایی دقیق گونه‌ها ، نخستین گام در جهت اصلاح نژاد این تاکسون باارزش است که در پژوهش حاضر به آن پرداخته خواهدشد.