کارکردهای ذهنی انتقاد مابانه‌ی حسابرسان: مدل تحلیل جامع از رویدادهای تفسیری حسابرسان

Abstract

کارکردهای ذهنی انتقاد مابانه، رویکردی روانشناختی است که باعث خواهد شد تا رویه‌های عملگرایانه‌ی حسابرسان مبتنی بر ایجاد تعادل بین واقعیت‌ها با ذهنیت شهودی و اشراقی حسابرسان، به افزایش سطح کیفیت حسابرسی کمک نماید. هدف این پژوهش تحلیل جامع تفسیرمندانه و ساختارگرایانه‌ی کارکردهای ذهنی انتقاد مابانه‌ی در حسابرسان می‌باشد. در این پژوهش که مبتنی بر روش شناسی کیفی و کمی است، ابتدا ۱۴ نفر از خبرگان دانشگاه در حوزه حسابداری و مالی در بخش فراتحلیل و دلفی مشارکت داشتند تا مولفه‌ها و گزاره‌های کارکردِ ذهنی انتقاد مابانه‌ی حسابرسان را از میان ۳۹ پژوهش مشابه اولیه‌ی شناسایی و براساس تکنیک ارزیابی انتقادی آن‌ها را غربال نماید تا ضمن شناسایی مولفه ها، گزاره‌های پژوهش در قالب چک لیست‌های امتیازی مدون گردند تا در گام دوم به منظور رسیدن به کفایت نظری مولفه و گزاره‌های شناسایی شده، از تحلیل دلفی استفاده شود. در بخش کمی با مشارکت ۲۵ نفر از شرکای حسابرسی که از طریق نمونه‌گیری همگن-دردسترس انتخاب شده بودند، با استفاده از پرسشنامه‌های ماتریسی تلاش شد تا گزاره‌های شناسایی شده در طیفی از تاثیرگذارترین تا کم‌اثرترین مضامین گزاره‌ای لایه‌بندی شوند. نتایج در بخش تحلیل کیفی از وجود ۳ مولفه اصلی در قالب ۱۱ مضمون گزاره‌ای نهایی مبتنی بر کفایت نظری حکایت دارد و در بخش کمی مشخص شد کارکرد ارزیابی سیستماتیک در بررسی شواهد؛ واکایی محتوایی در اسناد ارائه شده جهت ردیابی حساب‌ها و بر جزئی‌نگری در بررسی صحت اسناد ثبت شده به عنوان تاثیرگذارترین شاخص‌های تفکر انتقادی در حرفه حسابرسی تعیین گردیدند.