کم‌آبیاری توأم با کاهش آب در دسترس راهکاری برای حفاظت منابع آب در دشت قزوین

Abstract

در تحقیق حاضر به منظور ارائه راهکاری عملی جهت حفاظت از منابع آب سطحی و زیرزمینی دشت قزوین، ابتدا توابع تولید محصولات کشاورزی براساس سه تکنیک آبیاری کامل، کم‌آبیاری 5 درصد و کم­آبیاری 10 درصد تخمین زده­­شد. در ادامه با ارائه یک مدل برنامه­ریزی غیرخطی مقادیر بهینه­ الگوی­کشت در استان قزوین تعیین شد. سپس، اثرات تکنیک کم­آبیاری همزمان با اعمال سیاست کاهش آب آبیاری دردسترس تحت سناریوهای 10، 20، 30 و 40 درصد بر الگوی کشت، حجم آب مصرفی و سود­ناخالص کشاورزان مورد بررسی قرارگرفت. برای تخمین توابع تولید محصولات کشاورزی از روش حداقل مربعات معمولی (OLS) و بسته نرم‌افزاری Eviews استفاده شد. مدل برنامه­ریزی غیرخطی (NLP) نیز در محیط نرم‌افزاری GAMS حل شد. نتایج حاصل از تخمین توابع تولید نشان داد که کم­آبیاری 5 درصد سبب کاهش ناچیز عملکرد محصولات می­شود، اما کم­آبیاری 10 درصد بر عملکرد اغلب محصولات الگو اثر منفی می­گذارد. نتایج حاصل از مدل برنامه­ریزی غیرخطی نیز نشان داد که بکارگیری کم­آبیاری 5 درصد توأم با سیاست کاهش آب آبیاری دردسترس اگرچه منجر به کاهش اندکی در سود ناخالص کشاورزان می­شود، اما به حفظ و پایداری منابع آب سطحی و زیرزمینی دشت قزوین کمک شایانی می­کند.