توسعه شبکه مناطق حفاظتی با به کار‌گیری رویکرد برنامه‌ریزی سیستماتیک در ایران

Abstract

<strong>با توجه به اهمیت حفاظت از تنوع‌ زیستی کشور، انتخاب مناطق حفاظتی صحیح که</strong><strong>معرف خوبی از تنوع زیستگاه</strong><strong>­</strong><strong>ها و گونه‌های حیات‌وحش کشور باشند، امری ضروری است. لذا این مطالعه با هدف بررسی میزان کارایی شبکه فعلی مناطق تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست در حفاظت از تنوع زیستی کشور و معرفی مناطق جدید جهت افزایش کارآیی این شبکه با استفاده از رویکرد برنامه‌ریزی سیستماتیک به</strong><strong>­</strong><strong>انجام رسیده است. بدین منظور ۱۲۶ جانشین تنوع زیستی متشکل از ۲۰ گونه پستاندار،۲۰ گونه پرنده، ۵۳ گونه خزنده، ۱۰ گونه دوزیست، ۱۹ اکورژیون و ۴ منطقه با غنای بالای گونه‌های تک‌لپه ای اندمیک مورد استفاده قرار گرفته و میزان حفاظت از آن</strong><strong>­</strong><strong>ها بررسی شد. نتایج نشان می‌دهد که برای ۴۳ گونه از مهره‌داران، ۱۱ اکورژیون و نیمی از مناطق با غنای گونه‌ای بالای گیاهان تک‌لپه ای اندمیک کم</strong><strong>­</strong><strong>تر از ۱۰ درصد از مناطق واجد حفاظت، در درون شبکه مناطق حفاظتی موجود جای دارند. هم</strong><strong>­</strong><strong>چنین استفاده از نرم‌افزار برنامه‌ریزی سیستماتیک حفاظت </strong><strong>Marxan</strong><strong> به</strong><strong>­</strong><strong>منظور معرفی مناطق تکمیلی جدید به شبکه فعلی مناطق تحت حفاظت کشور نشان می‌دهد که باید حدود ۲۰ الی ۳۰ درصد از سطح کشور تحت حفاظت قرار گیرد. به علاوه، حدود ۱۵ درصد از سطح کشور در حفاظت از تنوع زیستی آن غیرقابل جایگزین هستند. لذا نتایج این مطالعه با معرفی مناطق تکمیلی برای شبکه مناطق حفاظتی کشور با رعایت موارد مهمی ازجمله حداقل وسعت (کم</strong><strong>­</strong><strong>ترین هزینه ممکن)، حداقل تعارض با جوامع انسانی و بیش</strong><strong>­</strong><strong>ترین کارآیی در حفاظت از تنوع زیستی می‌تواند مورد استفاده سازمان حفاظت محیط زیست ایران قرار گیرد.</strong>