تنوع و توزیع مکانی قارچ‌های اندوفیت فندق (Corylus avellana) در رویشگاه‌های مختلف آن در ایران

Abstract

مقدمه: اندوفیت‌ها یا درون‌رست‌ها گروه بزرگ و متنوعی از ریزموجوداتی‌اند که بدون ایجاد علائم در بافت­ها یا اندام­های گیاهان زندگی می‌کنند. اندوفیت‌ها نقش مهمی در حفاظت از گیاه در برابر تنش‌های زیستی و غیرزیستی دارند. هدف مطالعة حاضر جداسازی و شناسایی قارچ‌های اندوفیت در Corylus avellana L. و ارزیابی اثرات احتمالی بافت­های مختلف و شرایط جغرافیایی بر جوامع آنها بود. مواد و روش‏‏ها: نمونه‌گیری از اندام‌های سالم (برگ، ساقه و ریشه) گیاه فندق در استان‌های گلستان، مازندران، گیلان، اردبیل، زنجان و قزوین در شمال و شمال غربی ایران انجام شد. به دنبال ضدعفونی سطحی، قارچ­های اندوفیت با استفاده از تکنیک‌های استاندارد کشت، جداسازی و براساس مشخصات ریخت­شاسی شناسایی شدند. نمایندگان هر گونه به روش مولکولی و توالی‌یابی نواحی ITS ‐rDNA، LSU، TEF1 و β-tubulin شناسایی شدند. داده­ها با استفاده از شاخص­های تنوع و تحلیل تناظری (CA) تجزیه و تحلیل شدند. نتایج: درمجموع، 791 جدایة قارچی اندوفیت از برگ­های سالم (39 درصد)، ساقه­ها (65/35 درصد) و ریشه­ها (16/25 درصد) به دست آمد که به 24 گونة قارچی متعلق به هفت راسته در چهار ردة قارچی طبقه­بندی شدند که شامل Dothideomycetes (Capnodiales و Pleosporales)، Sordariomycetes (Diaporthales و Hypocreales)، Eurotiomycetes (Eurotiales و Chaetothyriales) و Agaricomycetes (Polyporales) بودند. Ascomycota و Basidiomycota به‌ترتیب 2/96 و 8/3 درصد از جدایه‌ها را تشکیل دادند. ساقه و ریشه به‌ترتیب بیشترین و کمترین میزان کل کلونیزاسیون و شاخص­های تنوع قارچ­های اندوفیت را داشتند. همچنین، شاخص­های تنوع اندوفیت­ها در گیلان از سایر استان‌های مورد مطالعه بیشتر بودند. بحث و نتیجه‏گیری: فراوانی و تنوع اندوفیت‌های قارچی در گیاه C. avellana تأثیرگرفته از عواملی مانند شرایط جغرافیایی، تنوع زیستی و نوع بافت‌اند؛ بنابراین، آگاهی از ویژگی‎های بافت‌های مختلف گیاهی، مکان‌های متعدد نمونه‌برداری و شاخص‌های اکولوژیکی مربوط به آنها، به درک علت وجود تنوع زیستی بالا در جمعیت قارچ‎های اندوفیت مربوط به یک گونة گیاهی خاص کمک می‌کند.