کاربرد نمونه‌برداری غیرتهاجمی سرگین برای شناسایی ژنتیکی گوشت‌خواران (پژوهش موردی: شمال‌غرب ایران)

Abstract

<strong>پایش جمعیت گونه‌های کمیاب یا پنهان­ کار مانند گوشت‌خواران، به نمونه‌برداری از افراد جمعیت نیاز دارد که فرآیندی دشوار، هزینه‌بر و با نگرانی از اثر منفی بر جانور است. یکی از روش‌های پرکاربرد و غیرآسیب‌رسان گردآوری اطلاعات، تحلیل ژنتیکی نمایه‌های زیستی به‌جامانده از جانوران در زیستگاه‌ طبیعی آنان است. برای ارزیابی کارایی این روش غیرتهاجمی در شناسایی گوشت‌خواران ایران، 6 منطقه حفاظت‌شده در شمال ­غرب ایران برای نمونه‌برداری سرگین با هدف استخراج DNA پیمایش شدند. هم‌چنین، درستی شناسایی میدانی سرگین هر گونه براساس ویژگی‌های ظاهری مورد ارزیابی قرار گرفت. از مجموع 174 سرگین گرد‌آوری‌شده با پیمایش فرصت‌طلبانه حدود 290 کیلومتر، 67/2 درصد نمونه‌ها (117 نمونه) با موفقیت برای توالی مورد نظر سیتوکروم b، تکثیر و تا سطح گونه شناسایی شدند. سرگین‌های شناسایی‌شده به­روش ژنتیکی مربوط به 6 گونه گوشت‌خوار شامل خرس قهوه‌ای (<em>Ursus arctos</em>)، گربه وحشی (<em>Felis silvestris/lybica</em>)، گرگ (<em>Canis lupus</em>)، روباه معمولی (<em>Vulpes</em> <em>vulpes</em>)، سمور سنگی (<em>Martes foina</em>) و شنگ (<em>Lutra lutra</em>) بودند. بدون درنظرگرفتن اثر تعداد نمونه، کم‌ترین نرخ شناسایی درست سرگین در طبیعت (نرخ مثبت صحیح) مربوط به گربه وحشی و شنگ و بیش ­ترین مربوط به خرس قهوه‌ای بود. بیش ­ترین نرخ اشتباه در شناسایی سرگین در طبیعت (نرخ مثبت کاذب) به سمور سنگی تعلق داشت. در مقابل، بیش ­ترین نرخ رد اشتباه یک سرگین (نرخ منفی کاذب) مربوط به گربه وحشی و روباه معمولی بود. این پژوهش، پایه‌ای را برای پژوهش‌‌های بیش ­تر با هدف گردآوری اطلاعات علمی مورد نیاز برنامه‌های حفاظت از حیات وحش ایران به کمک ابزارهای مولکولی فراهم می‌سازد.</strong>