اثر تغییر اقلیم بر نوسانات رواناب سطحی حوضه ی آبریز رودخانه ارس.

Abstract

یکی از مهم‌ترین اثرات تغییر اقلیم تشدید چرخه هیدرولوژیکی می­باشد که موجب تغییر میزان دما، تبخیر و تعرق و تغییر الگوی بارش می­شود. پژوهش حاضر باهدف پیش­بینی تغییرات دما، بارش و ارزیابی تأثیرات تغییر اقلیم بر وضعیت رواناب­های سطحی حوضه‌ آبریز ارس واقع در شمال غرب ایران صورت گرفت. شبیه‌سازی شرایط اقلیمی در محیط نرم‌افزار LARS-WG تحت سناریو RCP8.5 انجام شد و در محیط نرم­افزار اکسل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با استفاده از مدل تجربی ترنت وایت اصلاح‌شده میزان تبخیر و تعرق پتانسیل برای دو دوره مشاهداتی و شبیه‌سازی برآورد گردید. جهت اطمینان از صحت سنجی مدل از شاخص­های خطا سنجی میانگین ﻣﺠﺬور ﻣﺮﺑﻌﺎت ﺧﻄﺎ (RMSE)، و ضریب تعیین (R2) و ضریب کارایی نش - ساتکلیف (ENS) نیز استفاده شد، همچنین مدل­سازی تغییرات رواناب سطحی در محیط نرم‌افزار GIS و افزونه SWAT انجام شد و پس از تشکیل واحدهای هیدرولوژیکی (HRU) جهت واسنجی و اعتبارسنجی مدل شرایط پایه برای تغییرات رواناب­های سطحی انتخاب گردید و برای ایستگاه­های هیدرومتری اعتبارسنجی صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان می‌دهد با مدل­سازی داده­های اقلیمی طی دوره شبیه‌سازی میزان دما و تبخیر و تعرق افزایش خواهد یافت و در مقابل میزان نزولات جوی کاهش اتفاق افتاده و روانا­ب سطحی کاهش پیدا می­کند. همچنین نتایج صحت­سنجی برای داده‌های اقلیمی نشان داد که دقت مدل در ایستگاه­های منتخب موردبررسی بالا بوده است و برای پارامتر بارش به دلیل ماهیت ناپیوسته آن، همبستگی بین داده­ی کمتر از پارامتر دما و متفاوت می‌باشد. نتایج مدل­سازی هیدرومتری حوضه‌ها نشان داد که مقدار نش – ساتکلیف به مقدار 1 نزدیک بوده و ضریب همبستگی بین داده‌ها 99/0 می­باشد که نشان‌دهنده کارایی بالایی مدل جهت شبیه‌سازی و برآورد تغییرات اقلیم و اثرات آن بر میزان رواناب­های سطحی می‌باشد.