نشانههای زمینریختی زمینساخت فعال حوضه طالقان‌رود، شاهرود و سفید‌رود در البرز مرکزی، شمال ایران

Abstract

شاخص‌های زمین‌ریخت‌شناسی زمین‌ساخت فعال، ابزار مفیدی برای بررسی تأثیر فعالیت زمین‌ساخت در یک ناحیه است، محاسبه این شاخص‌ها به وسیله نرم افزارهای<span style="font-family: Times New Roman;">ArcGIS</span>، سنجش از دور (به عنوان ابزار شناسایی)، در یک منطقه بزرگ برای تشخیص ناهنجاری‌های احتمالی مرتبط با زمین‌ساخت فعال سودمند است. این روش بویژه در مناطقی که کار مطالعاتی کمی بر روی فعالیت زمین‌ساختی آن با استفاده از این روش صورت گرفته (باختر البرز مرکزی )، می‌تواند روش نو و مفیدی باشد. بر اساس مقادیر شاخص طول- شیب رودخانه <span style="font-family: Times New Roman;">(SL)</span>، عدم تقارن حوضه زهکشی <span style="font-family: Times New Roman;">(Af)</span>، انتگرال فرازسنجی <span style="font-family: Times New Roman;">(Hi)</span>، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن <span style="font-family: Times New Roman;">(Vf)</span>، شکل حوضه زهکشی <span style="font-family: Times New Roman;">(Bs)</span> و پیچ و خم پیشانی کوه <span style="font-family: Times New Roman;">(Smf)</span> شاخصی به نام<span style="font-family: Times New Roman;"> Iat </span> <span style="font-family: Times New Roman;"> ; Index of relative active tectonics) </span>زمین‌ساخت فعال نسبی<span style="font-family: Times New Roman;">(</span> حاصل شد که ترکیبی از شاخص‌های بالا بوده و خود به چهار رده تقسیم می‌شود. مقادیر به دست آمده برای شاخص <span style="font-family: Times New Roman;"> Iat</span> در منطقه مورد بررسی نشان دهنده، پهنه‌ای با فعالیت زمین‌ساختی متوسط (رده 3) در جنوب سد منجیل و پهنه‌ای با فعالیت زمین‌ساختی بالا (رده 2) در حوضه زهکشی شاهرود، سفید‌رود و پهنه‌ای با فعالیت خیلی بالا (رده 1) درحوضه زهکشی طالقان‌رود و الموت‌‌رود است<span style="font-family: Times New Roman;">.</span> الگوی تقارن توپوگرافی عرضی <span style="font-family: Times New Roman;">(T)</span> نیز برای ناحیه مورد بررسی محاسبه و نتیجه آن به شکل نقشه‌ای از بردار‌های <span style="font-family: Times New Roman;">T</span> تهیه شد. با مقایسه مقادیر این شاخص با نقشه رده‌بندی زمین‌ساخت فعال نسبی تطبیق نواحی رده بالا با پهنه‌های دارای مقادیر بالای عدم تقارن تأیید شد<span style="font-family: Times New Roman;">.</span> <span style="font-family: Times New Roman;"> </span>