جامعه‌شناسی تاریخی
مرور بر اساس
مجموعه‌های این پایگاه
ارسال های اخیر
-
تحلیل مبارزات شیعیان سواحل جنوبی خلیج فارس بر ضد استعمار پرتغال (907-980.ق) از منظر نظریه کنش جمعی چارلز تیلی
(دانشگاه تربیت مدرس, 2023-03-01)قیام‌ها و مبارزات ضد استعماری شیعیان در برابر حضور پرتغالی‌ها در سواحل جنوبی خلیج فارس از رویدادهای مهم سده دهم و یازدهم هجری به شمار می‌رود. شیعیان این مناطق در نتیجه اقدامات پرتغالی‌ها در تنگنای شدیدی قرار گرفتند و بیش ...
-
موانع ساختاری- تاریخی تحکیم و تداوم دولت نوپدید مشرروطه 1286- 1304ه.ش
(دانشگاه تربیت مدرس, 2023-03-01)این نوشتار با بهره‌گیری از روش جامعه‌شناسی تاریخی به دنبال شناسایی علل و زمینه‌های ساختاری و تاریخی موجبه تکوین بی‌ثباتی‌های سیاسی و در هم‌کنش این زمینه و شرایط در تداوم ناپذیری و فروپاشی دولت نوپدید مشروطه بوده است. نتایج ...
-
تداوم وتحول در جامعه زرتشتیان کازرون (از سقوط سلسله ساسانی تا پایان قرن پنجم هجری)
(دانشگاه تربیت مدرس, 2023-03-01)vvvvبا ورود مسلمانان به ایران ، فصل جدیدی در تاریخ اجتماعی و دینی مردم ایران آغاز گردید. با این حال ورود اسلام به ایران با چالش ها و مقاومت های بسیاری در مناطق گوناگون روبرو شد. در بین مناطق مختلف ، فارس از جمله مناطقی ...
-
مهاجرت‌های روستایی در فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج‌فارس (بوشهر) (1340-1355 ش)
(دانشگاه تربیت مدرس, 2023-03-01)در آغاز دهه چهل بوشهر فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج‌فارس بود که ازلحاظ سیاسی تحت تابعیت استان فارس قرار داشت. بنادر و جزایر خلیج‌فارس و نواحی پس‌کرانه‌ای آن در دوره‌های گذشته به دلیل شرایط سیاسی و اجتماعی و همچنین وضعیت ...
-
نظام خانوادۀ ایرانی در منظومه‌های پهلوانی پس از شاهنامه
(دانشگاه تربیت مدرس, 2023-03-01)خانواده اصلیترین نهاد جامعه است و در همۀ زمان‌ها و مکان‌ها، شکلی از آن دیده می‌شود. متون روایی ادبیات کلاسیک ایران جدا از ارزشهای زیباییشناختی، میتواند منبع مهمی در بازشناسیِ تاریخی نظام خانواده در ایران باشد. منظومه‌های ...
-
بررسی و تحلیل نقش خوانین و کدخدایان محلی در تأسیس و گسترش مدارس نوین چهارمحال و بختیاری
(دانشگاه تربیت مدرس, 2023-03-01)تا اواسط دوران قاجار نظام آموزشی بیشتر با رویکرد سنتی منطبق بود و پس از آن با تأسیس دارالفنون، تشکیل انجمن معارف و توجه روشنفکران به مسئلۀ آموزش و پرورش گام های بنیادین در این زمینه برداشته شد. با برقراری آموزش نوین در ...
-
احیا و تثبیت حوزۀ علمیۀ قم در ایران معاصر
(دانشگاه تربیت مدرس, 2023-03-01)این مقاله به بررسی پیدایش تاریخی حوزۀ علمیۀ قم در ایران می‌پردازد. استدلال می‌شود که پیدایش حوزۀ علمیۀ قم در ایران، به‌عنوان رقیبی برای حوزه‌های علمیه در عراق عرب، نتیجۀ هم‌نشینی تغییرات ایجاد شده درون روحانیت و دگرگونی‌های ...
-
جست‌وجوی جوامع مادرسالار در پیش از تاریخ، با تکیه بر یافته‌های محوطه‌های تدفینی در جنوب غرب آسیا
(دانشگاه تربیت مدرس, 2023-03-01)امروزه برخی پژوهشگران بر این باورند که در یک ساختار مادرسالار، جانشینیِ ارثی در یک خطِ مادرتباری ردیابی می‌شود. محل سکونت، مادرمکانی است و همۀ موارد ضروری در دست زنان است.ولی ما امروزه در جوامعی با ساختار پدرسالار و مردمحور ...
-
بهره برداری رعایا از تعارض منافع نخبگان حاکم در رسم اعطای تیول(عصر ناصری)
(دانشگاه تربیت مدرس, 2023-03-01)شیوه‌های گوناگون مقاومت فرودستان در برابر گروه‌های حاکم از موضوعاتی است که در مطالعات تاریخ ایران کم‌تر به آن پرداخته شده است. رسم اعطای تیول که از دیرباز در دیوان‌سالاری ایران جایگاه درخور اعتنایی داشت در دورۀ قاجاریه، ...
-
چرا کودتای 1299 و پادشاهی رضاشاه مبدأ تاریخ معاصر ایران نیست؟
(دانشگاه تربیت مدرس, 2023-03-01)دربارۀ تعیین مبدأ تاریخ معاصر ایران اختلاف نظرهای فراوانی شکل گرفته است. در سراسر دورۀ پهلوی تلاش می شد تا کودتای 1299 و برآمدن رضاشاه مبدأ تاریخ معاصر ایران شناسانده شود. پهلوی گرایان با ترسیم تصویری تاریک از وضعیت ...
-
واکاوی جامعه شناختی جنبش‌های حسنی در عصر عباسی با تاکید بر عوامل اقتصادی تا پایان سده دوم
(دانشگاه تربیت مدرس, 2023-03-01)مؤلفه های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی عصر عباسی زمینۀ جنبش های زیادی را رقم زده است. سلسله جنبش های سادات و به‌ویژه حسنیان بخش قابل توجهی از جنبش ها شیعی را در قرون مقتدم به خود اختصاص داده است. موضوع این پژوهش شناسایی و ...
-
تبیین مفاد گمرکی در قراردادهای ایران با روسیه در دورۀ ناصری و مظفری با تأکید بر نظریۀ نظام جهانی والرشتاین (۱۲۸7ـ ۱۳۲۴ق/ ۱۸۷۰ ـ ۱۹۰۶م)
(دانشگاه تربیت مدرس, 2023-03-01)با توجه به‌ضرورت ارتباطات بین‌المللی و نقش حقوق گمرکی در پیشرفت کشورها، مقالۀ حاضر به بازشناسی مفاد گمرکی در قراردادهای ایران با روسیه می‌پردازد. مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی و بهره‌گیری از اسناد و منابع کتابخانه‌ای ...
-
کارکرد تلقینی خواب و خیال در توجیهات حاکمان به جامعه در تاریخ‌نگاری دورۀ مغولان و تیموریان
(دانشگاه تربیت مدرس, 2023-03-01)پرداختن به خواب و خیال برای توجیه اعمال شاهان و حاکمان و تلقین آن‌ها به جامعه، در تاریخ‌نگاری ایران اهمیت بسیاری دارد. تحلیل رؤیا و خیال یکی از رویکردهای خوانش متن، یعنی نشانه‌شناسی است. هدف اصلی این خوانش بازسازی کارکرد ...
-
سیاست و تجارت در مغرب قرون میانه؛ ناپایداری سیاسی و شکوفایی اقتصادی
(دانشگاه تربیت مدرس, 2023-03-01)مغرب اسلامی زیست تمدنی خود را مدیون موقعیت جغرافیایی منحصر به فردی است. این موقعیت علاوه بر دسترسی توأمان مغرب به دریای مدیترانه و اروپا، آن را از سرزمین‌های بکر صحرای آفریقا و از مجاورت مصر به عنوان دروازه شرق هم بهره‌مند ...
-
تأثیر درباریان و روحانیون در ارجاع زنان به پزشکان خارجی در دورۀ ناصری؛ مطالعه‌ای اجتماعی
(دانشگاه تربیت مدرس, 2022-09-01)چکیده زنان تا پیش از نیمه‌های دورۀ ناصری، در مقایسه با مردان، از گروه‌های اجتماعی هستند که در فاصلۀ دورتری از طب مدرن و درنتیجه ارتباط با طبیبان مردِ خارجی قرار دارند، ولی به‌تدریج اتفاقاتی می‌افتد که سیر گرایش آنان به طب ...
-
جایگاه بسیج تدارکی، تدافعی و تهاجمی بازار در انقلاب اسلامی ایران
(دانشگاه تربیت مدرس, 2022-09-01)چکیده باتوجه‌به اهمیت نقش بسیج سیاسی بازار در انقلاب 57 مبنی بر حمایت بی‌شائبه‌ای که در زمینه‌هایی چون احداث مساجد و تکایا و درمانگاه‌هایی که به‌رایگان مردم را درمان می‌کردند و تأمین مالی روحانیت، جامعه توانست قشر بازار ...
-
سندشناسی اسناد متعه در دورۀ پهلوی اول (تأثیر قوانین جدید)
(دانشگاه تربیت مدرس, 2022-09-01)چکیده اسناد به‌عنوان یکی از منابع دست اول، نقش مهمی در پژوهش‌های تاریخی دارند. در این میان، اسناد متعه به‌عنوان اسناد شرعی برآمده از فقه اسلامی، اصول و چارچوب معینی دارند که اطلاعات فراوانی در زمینۀ فرهنگ، اجتماع، اقتصاد ...
-
سرمایۀ اقتصادی ـ اجتماعی بازاریان و نقش‌آفرینی آن‌ها در انقلاب مشروطه
(دانشگاه تربیت مدرس, 2022-09-01)چکیده هدف از این تحقیق شناخت تأثیر سرمایۀ اقتصادی و اجتماعی بازاریان در دورۀ قاجار بر نقش‌آفرینی آن‌ها در روند انقلاب مشروطیت ایران، تا صدور فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین‌شاه، است. روش تحقیق در این پژوهش تاریخی و جهت گردآوری ...
-
نقد دیدگاه« تضاد دولت و ملت»
(دانشگاه تربیت مدرس, 2022-09-01)چکیده شایع‌ترین و مهم‌ترین دیدگاه مربوط به مناسبات مردم و حکومت در تاریخ ایران، دیدگاه مربوط به «تضاد دولت و ملت» است. این دیدگاه از جانب محمدعلی همایون کاتوزیان و برخی افراد دیگر ذکر شده است. در دیدگاه کاتوزیان، چرخۀ ...
-
نظریه‌های انحطاط تمدن اسلامی
(دانشگاه تربیت مدرس, 2022-09-01)چکیده برآمدن و برافتادن تمدن های گوناگون بشری از حوادثی بوده که توجه بسیاری از اندیشمندان در حوزۀ تاریخ، تمدن پژوهی و جامعه شناسی را به خود معطوف کرده است. تمدن اسلامی نیز که در سده هایی از تاریخ، از درخشش خیره کنندۀ ...
