چیستی و اعتبار دلالت التزامی

Abstract

<em>بحث دلالات و تقسیمات آن سابقه‌ای در منطق ارسطو و منطق رواقی ـ</em><em>مگاری نداشته است و از نوآوری</em><em><span style="font-family: Times New Roman;">‌</span></em><em>های منطقی ابن</em><em><span style="font-family: Times New Roman;">‌</span></em><em>سینا محسوب می</em><em><span style="font-family: Times New Roman;">‌</span></em><em>شود. در مجموع می‌توان وی را بیشتر به عنوان مؤسس و بنیان‌گذار مبحث دلالات ـ و نه شرح و بسط‌دهنده آن ـ به حساب آورد. در میان دلالت</em><em><span style="font-family: Times New Roman;">‌</span></em><em>های سه</em><em><span style="font-family: Times New Roman;">‌</span></em><em>گانه لفظی، دلالت التزامی ‌از بقیه بحث</em><em><span style="font-family: Times New Roman;">‌</span></em><em>انگیزتر بوده است. در عبارات ابن</em><em><span style="font-family: Times New Roman;">‌</span></em><em>سینا و بیش از همه در آثار شارحان و تابعان وی، مناقشات و تشکیکات فراوانی در باب چیستی، شرایط تحقق و یا حتی اعتبار این دلالت مطرح شده </em><em><span style="font-family: Times New Roman;">‌</span></em><em>است. شبهه عدم استقلال دلالت التزامی‌ و ترکیب آن از دو دلالت تطابقی، شبهه خارج بودن التزام از اقسام دلالت لفظی، شبهه مهجوریت التزام و ممنوعیت کاربرد آن در علوم به دلیل عدم تناهی لوازم آن، از اهم این تشکیکات می</em><em><span style="font-family: Times New Roman;">‌</span></em><em>باشد. این پژوهش با تأکید بر استقلال و همچنین لفظی بودن التزام، آن را از مهم</em><em><span style="font-family: Times New Roman;">‌</span></em><em>ترین دلالات مورد استفاده در علوم معرفی کرده؛ و لزوم معتبر در این دلالت را «لزوم ذهنی» و از نوع «لزوم بین مطلق</em><span style="font-family: B Yagut;"><em>»</em><em> دانسته</em></span><em><span style="font-family: Times New Roman;">‌</span></em><em>است.</em>