بررسی تطبیقی بازتاب میراث ادبی در راحة الصدور و عقد العلی

Abstract

متون تاریخی فارسی در دوره کلاسیک ضمن اینکه به لحاظ محتوا مربوط به تاریخ‌اند، بخشی از میراث نثر فارسی به شمار می­آیند. نویسندگان آثار تاریخی هم توجه خاصی به ادبی کردن نثر دارند و می­کوشند تاریخ را در قالب نثر زیبایی ارائه دهند و بخشی از میراث ادبی نظیر کاربرد شعر فارسی و شعر عربی، امثال و حکم، آیات قرآنی و احادیث را در آثار خودشان بازتاب دهند. در این مقاله، میراث ادبی در دو متن تاریخی برجسته مربوط به دوره سلجوقی، «راحة الصدور» <em>راوندی</em> و «عقد العلی» <em>افضل­الدین</em> <em>کرمانی</em>، و همچنین شیوه­های کاربرد هر یک از آن­ها بررسی شده و نتیجه گرفته شده است که هر دو نویسنده، میراث ادبی را با مهارت خاصی در آثار خود به کار برده­اند که تأثیر بسزایی بر ادبیات فارسی آن دوران داشته است. میزان بازتاب آیات و احادیث در هر دو کتاب تقریباً نزدیک به هم است اما شیوه­های کاربرد آن‌ها متفاوت می­باشد. همچنین اشعار و امثال و حکم بکار رفته در «راحة الصدور» به مراتب بیش‌تر از کتاب «عقد العلی» است. شیوه­های کارکرد اشعار در هر دو اثر شبیه هم است و در حالی که به نظر می­رسد کارکرد روایی- تاریخی ارجح باشد، ولی هر دو نویسنده از این کارکرد کم‌ترین بهره را برده­اند.