عملکرد گیاه آزی وش در اثر تراکم و دوره های آبیاری مختلف در زمان بذرگیری

Abstract

سابقه و هدف: آزی وش (Corchorus olitorius L) گیاهی است که درمناطق گرمسیری به خوبی رشد می‌کند این گیاه به گونه‌ای است که نظر محققان ملل مختلف را به خود جلب کرده است زیرا که از قسمت‌های مختلف این گیاه می‌توان استفاده کرد. آزی وش گیاهی است که موطن این گیاه افریقا بوده که سپس به آسیا و جنوب افریقا و جنوب اروپا منتشر شده است. از آنجایی‏که این گیاه به ‏عنوان یک گیاه زراعی که امکان مصرف آن به شکل‌های مختلف ازجمله استفاده به عنوان سبزی تازه، سالادو به صورت تازه یا خشک شده در انواع غذاها ازجمله سوپ وجود دارد. همچنین به‏عنوان یک گیاه دارویی و به علت ویتامین‌های مختلف ومفید موجود در این گیاه مورد توجه می‏باشد لذا هدف از این پژوهش، بررسی اثرات تراکم و رژیم دوره‌های مختلف آبیاری بر رشد و عملکرد آن درهنگام بذر گیری در شرایط آب و هوایی گرگان می‏باشد.<br /> مواد و روش: این آزمایش بر روی گیاه آزی وش در چهار تراکم بوته 20، 27، 40 و 80 در متر مربع و با فواصل آبیاری 6، 12 و 18 روز یک بار در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی شماره 1 دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 1393 انجام شد. همچنین برای این آزمایش فواصل هر ردیف 25 سانتی متر و فاصله بوته‏های روی ردیف به ترتیب 5، 10، 15 و 20 سانتی‏متر در نظر گرفته شده است. عمل آبیاری تا وقتی انجام شد که سطح خاک از آب پوشیده شود. اعمال آبیاری به این شکل بود که تا قبل از سبز شدن دو مرحله به همه بلوکها داده شد تا سبز شدند. سپس اعمال برنامه آبیاری اصلی شد. صفات مورد مطالعه شامل انرژی برش، وزن، تعداد شاخه‌ها، ارتفاع بوته و قطر بوته بود.<br /> یافته‌ها: نتایج نشان داد، بیشترین میزان صفات مورد ارزیابی به جز ارتفاع بوته از تیمار تراکم 20 و دوره آبیاری 6 روز یکبار حاصل گردید. همچنین در هنگام مصرف بذر بیشترین مقدار برای تمام صفات به جز ارتفاع بوته فاصله کشت 20 سانتی متر بر روی هر ردیف و فواصل آبیاری 6 روز یکبار بود. به طور مثال برای صفاتی از قبیل انرژی برش، وزن برگ، تعداد شاخه، قطر ساقه و ارتفاع گیاه بیشترین مقدار در دوره‌ی آبیاری هر 6 روز یکبار رخ داده که به ترتیب: 1.91 mJ، 63.15g، 63.15، 8.153 cm و 137.667 cm است و کمترین مقدار در دوره‌ی آبیاری هر 18 روز یکبار به ترتیب: 1.6mJ، 56.6 g، 56.6، 6.408 cm و 123.58 cm است.<br /> نتیجه گیری: با افزایش فواصل روزهای آبیاری انرژی برش، مقدار وزن برگ، تعداد شاخه‌ها، ارتفاع گیاه و قطر ساقه در هنگام بذرگیری کاهش پیدا کرده است و همچنین با افزایش فواصل بوته‌ها بر روی ردیف، میزان انرژی برش، تعداد شاخه‌ها، وزن برگ ‌و قطر ساقه افزایش پیدا کرده و فقط ارتفاع بوته با افزایش فواصل بوته‌ها بر روی ردیف کاهش پیدا کرده است. حجم آبیاری و کاهش تراکم بر روی ردیف تأثیر بسزایی بر روی عملکرد داشته و باعث می‌شود کیفیت آن افزایش یابد. بهترین فاصله بوته‌ها در هر ردیف برای آزی وش 20 سانتی متر در هر ردیف بود و بهترین زمان آبیاری برای داشتن یک عملکرد مناسب زمان 6 روز آبیاری بود. فاکتور فواصل بوته‌ها بر روی ردیف و فواصل آبیاری در عملکرد و خواص محصول آزی وش نقش بسیار مهمی را داشته‌اند.