اثرات کاربرد اسید هیومیک بر بعضی ویژگی‌‌های شیمیایی خاک، عملکرد و اجزای عملکرد گندم در یک خاک شور-سدیمی

Abstract

سابقه و هدف: یکی از مهم‌‌ترین دلایل کاهش عملکرد در خاک‌های تحت تأثیر شوری، سمیت نمک، خصوصیات شیمیایی و فیزیکی نامناسب خاکها می‌باشد که می‌تواند اثرات عمیقی بر اکوسیستم‌های زراعی بگذارد. برای افزایش تولید گیاه در خاک‌های شور، روش‌هایی از جمله آبشویی، کشت گیاهان سازگار، استفاده از ارقام مناسب، روش‌های به‌زراعی، استفاده از مواد تنظیم‌‌کننده‌ی رشد گیاهی ‌پیشنهاد شده است. این پژوهش با هدف بررسی میزان تأثیر کاربرد ترکیبات حاوی اسید هیومیک بر رشد و عملکرد گیاه و ویژگی‌های شیمیایی یک خاک شور-سدیمی انجام شد.<br /> مواد و روش‌‌ها: به منظور بررسی تأثیر اسید هیومیک بر خصوصیات شیمیایی خاک، رشد و عملکرد گندم رقم ارگ، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار بصورت کرتهای دو بار خرد شده (اسپلیت اسپلیت پلات) اجرا شد. سطوح شوری آب آبیاری (2 و 10 دسی زیمنس بر متر) در کرت‌های اصلی، زمان مصرف کود هیومستر فود (مایع) کاربرد در اسفند، کاربرد در فروردین، کاربرد در هر دو زمان و بدون مصرف کود) در کرت‌های فرعی و سطوح کود آلی پارس هیومیک گرانول جامد (0، 75 و 150 کیلوگرم در هکتار) در کرت‌های فرعی فرعی بودند. قبل از کاشت و پس از برداشت محصول، از خاک مزرعه نمونه‌برداری شده و مقدار یون‌های سدیم، مجموع کلسیم و منیزیم، قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع، نسبت جذبی سدیم، واکنش خاک و درصد ماده‌آلی اندازه‌گیری گردیدند. در انتهای دوره رشد گیاه، ارتفاع، عملکرد اندام هوایی، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و عملکرد دانه اندازه‌گیری شد و شاخص برداشت نیز محاسبه گردید. <br /> یافته ها: تجزیه واریانس داده های حاصل از آزمایش نشان داد که اثرات متقابل هیومسترفود و پارس هیومیک و اثرات متقابل شوری، هیومسترفود و پارس هیومیک بر وزن خشک اندام هوایی در سطح احتمال 5 درصد معنی دار گردید. تجزیه واریانس تاثیر تیمارهای آزمایشی بر ویژگی های مربوط خاک نیز نشان داد اثرات متقابل سطوح شوری و تیمارهای کود هیومسترفود و پارس هیومیک بر نسبت جذبی سدیم در سطح احتمال 1 درصد معنی دار شد. مقایسه میانگین ها نشان داد مصرف کود آلی هیومستر فود در اسفند و فروردین، غلظت سدیم، مجموع کلسیم و منیزیم و نسبت جذبی سدیم را به ترتیب به میزان 3/37، 1/30 و 4/28 درصد در مقایسه با شاهد کاهش داد و باعث افزایش وزن خشک اندام هوایی گندم، به میزان 5/8 درصد در مقایسه با شاهد گردید.<br /> نتیجه گیری: توانایی اسید هیومیک موجود در کودهای حاوی اسید هیومیک، برای ایجاد تغییرات در غلظت کاتیون های تک ظرفیتی و دو ظرفیتی خاک و نهایتاً تغییر در نسبت جذبی سدیم خاک، نفوذ پذیری و نهایتا افزایش آبشویی خاک مطلوب بوده و کاربرد آنها در مناطقی که خاک ها محدودیت زهکشی ناشی از نسبت جذبی سدیم بالا دارند پیشنهاد می‌شود.