فصلنامه علمی-پژوهشی اخلاق پژوهی
مرور بر اساس
مجموعه‌های این پایگاه
ارسال های اخیر
-
راهبردهای مواجهه با چالشهای اخلاقی در مشاوره و روان‌درمانی
(پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی), 2025-02-19)در این این تحقیق، راهبردهای مواجهه با چالشهای اخلاقی در مشاوره و روان‌درمانی را از دید مشاوران بررسی شده است. روش‌شناسی این پژوهش کیفی و با رویکرد پدیدارشناختی بوده است. جامعه مورد پژوهش نیز مشاورانی بوده‌اند که دست‌کم ...
-
بررسی چالش نسبیت معرفت‌شناختی برآمده از نقش عُرف در حوزۀ اخلاق
(پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی), 2025-02-19)واقع‌گرایی اخلاقی بر واقعیت داشتن ارزش‌های اخلاقی ورای خواست فرد و اجتماع تأکید دارد. یکی از چالشهای پیشِ روی واقع‌گرایی اخلاقی نقش عرف در شناسایی ویژگی‌ها اخلاقی است. «عرف» به عنوان عنصری ناپایدار و تأثیر غیر قابل انکار ...
-
نقش گروه‌های مرجع در اثربخشی امر به معروف و نهی از منکر: تحلیل محتوای کیفی گزاره‌های قرآنی و حدیثی
(پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی), 2025-02-19)گروه‌های مرجع یکی از عوامل مهم اثرگذار در هدایت و کنترل نگرش‌ها، رفتارها و انتخاب‌های افراد، هستند. پس قادرند نقش مهمی در اثربخشی امر به معروف و نهی از منکر داشته باشند. در این مقاله، با هدف بررسی این نقش مهم، به تحلیل ...
-
چالشهای اخلاقی والدین در مواجهه با پورنوگرافی موردی نوجوان و نقش راهکار‌های شناختی در کاهش آن
(پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی), 2025-02-19)امروزه دسترسی آسان نوجوانان به محتواهای پورنوگرافی از چالش‌ها و مشکلات مهم والدین اخلاقی و مسئولیت‌پذیر است. والدین در این‌گونه موارد با دو وظیفه اخلاقی مواجه‌اند: الف) انجام مسئولیتی که به عهده ایشان است و ب) عدم نقض حریم ...
-
الزام‌‌پذیری فقهی امور اخلاقی از حیث حکم اولی در نظام فقهی امامیه
(پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی), 2025-02-19)اخلاق از مؤلفه‌های بسیار مهم در شکل‌دهی و انسجام فرهنگی جامعه است؛ تا آنجا که رسول اکرم (ص) از جمله رسالت‌های مهم خود را کامل نمودن مکارم اخلاق برشمرده است. در این پژوهش، با هدف دستیابی به جزء کوچکی از نظام ارزشی اخلاقی ...
-
وجدان اخلاقی کودکان، حقیقتی با سازۀ ذاتی یا اکتسابی
(پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی), 2025-02-19)وجدان اخلاقی، حقیقتی عینی در درون انسان‌ها و مشتمل بر ظرفیت‌های شناختی و عاطفی است. این ظرفیت‌ها می‌توانند عامل التزام به هنجارهای اخلاقی و رفتار بر اساس آنها باشند. چنین سامانه‌‌ای - با قابلیت‌های مذکور - افزون بر آنکه ...
-
بررسی مراتب ارزش اخلاقی افعال کفار بر اساس نظریۀ قُرب الهی
(پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی), 2024-08-22)در نظریۀ قُرب الهی، ارزش اخلاقی متوقف بر حُسن فعلی و حُسن فاعلی (نیّت قُرب الهی) است و ایمان به خداوند و لوازم آن حد نصاب ارزش اخلاقی بیان شده است، اما آیا افعالِ کفار و مشرکین که دارای این حد نصاب نیست، خالی از ارزش ...
-
بررسی تطبیقی خیر ذاتی در فایده‌گرایی میل و مصلحت در مدرسه کلامی بغداد
(پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی), 2024-08-22)آنچه برای نتیجه‌گرایان در اخلاق هنجاری اهمیت دارد، تحقّق خیر و نتیجۀ اعمال اخلاقی است. مراد از خیر در اینجا، خیر ذاتی است؛ نه خیر ابزاری. در عین حال، نتیجه‌گرایان از نظر تعیین مصداق خیر ذاتی اختلافِ نظر دارند. در تقریر ...
-
چهار فضیلت اخلاقی متناظر در قرآن و تورات؛ بررسی ریشه‌شناختی و تطورات معنایی
(پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی), 2024-08-22)متون مقدّس ادیان ابراهیمی در بسیاری از مفاهیم با هم مشترک‌اند و این در موضوع اخلاق به نحو برجسته‌ای نمایان میشود. این مقاله بر چهار فضیلت اخلاقی در قرآن و تورات متمرکز خواهد بود که افزون بر پیوندهای ریشه‌شناختی، به جهت ...
-
اجتهاد اخلاق‌گرا؛ طرحوارۀ تأثیر آموزه‌های اخلاقی بر استنباط فقهی
(پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی), 2024-08-22)در دوران معاصر - به دلیل قرابت فقه و اخلاق اسلامی - نحوۀ اثرگذاری این دو علم بر یک‌دیگر مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است. در پژوهش حاضر از طریق بررسی تأثیرات علم اخلاق بر استنباط احکام فقهی، در پی معرفی طرح جدیدی از ...
-
مقایسه تحلیلی دیدگاه سه اندیشمند معاصر با محوریت منشأ مسئولیت اخلاقی انسان
(پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی), 2024-08-22)چرایی و فلسفه مسئولیت اخلاقی که از آن به منشأ بودن مسئولیت اخلاقی نسبت به سائل یاد میشود، در اخلاق اسلامی و غیر اسلامی متفاوت است. در اخلاق اسلامی سائل حقیقی خداوند است، اما به دلیل تفاوت در دلایل و مستندات اخلاقی و ...
-
تحلیل و ارزیابی نسبت‌های اخلاق و حقوق
(پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی), 2024-08-22)اخلاق و حقوق، دو دانش اجتماعی‌اند که از جمله اهداف مشترک آنها سالم‌سازی جامعه است. هر دو مبتنی بر اختیار و ارادۀ انسان‌اند، اما در ابعاد ساختاری و محتوایی مانند موضوع، قلمرو، هدف و ضمانت اجرا تفاوت‌هایی با هم دارند. این ...
-
نقد نظریۀ اخلاق تکاملی ریچارد داوکینز با تأکید بر اندیشۀ الهی‌‌دانان مسلمان
(پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی), 2024-05-21)اخلاق، همیشه در زندگی بشر حضور و ظهور داشته و رفتار او را به گونه‌‌ای تحت تأثیر قرار داده است. برای توجیه اخلاق نوعاً از دین استفاده میشود، اما خداناباوران جدید از جمله ریچارد داوکینز تلاش می‌‌کنند که بین دین و اخلاق ...
-
بررسی هستی‌شناختی ارزش اخلاقی از منظر علامه مصباح یزدی و جان دیویی
(پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی), 2024-05-21)واقع‌گرایی و غیرواقع‌گرایی و به طور کلی هستی‌‌شناسی ارزش اخلاقی همواره یکی از مهم‌ترین چالشهای پیشِ روی فیلسوفان اخلاق بوده است. هدف هستی‌‌شناسی ارزش اخلاقی، پاسخ به این پرسش کلیدی است که آیا ارزش اخلاقی، واقعیتی ...
-
بررسی مدیریت چالشهای اخلاقی در طراحی بازی‌های رایانه‌ای
(پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی), 2024-05-21)این مقاله به تحلیل و بررسی دو رویکرد اصلی در طراحی بازی‌های رایانه‌ای با هدف ارتقای ارزش‌های دینی و اخلاقی می‌پردازد. رویکرد نخست، طراحی بازی‌ها با استفاده از شخصیت‌های دینی و تاریخی است که به کاربر این امکان را می‌دهد تا ...
-
بررسی انتقادی ملاک‌های «شخص بودن» کارکردی در اخلاق زیستی
(پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی), 2024-05-21)مفهوم «شخص» به عنوان یک مفهوم کلیدی در فلسفه اخلاق، به موجوداتی اطلاق میشود که از شأن و منزلت اخلاقی اساسی برخوردارند. ویژگی‌هایی مانند آگاهی، هوش، خودآگاهی و توانایی ارتباط، ملاک‌های شناسایی یک موجود به عنوان «شخص» ...
-
آسیب‌شناسیِ پژوهش‌های ایرانی در حوزۀ اخلاق فناوری اطلاعات
(پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی), 2024-05-21)در سال‌های اخیر، پژوهش‌هایی - هرچند ناکافی - دربارۀ موضوعات و مسائل اخلاقی فضای مجازی و هوش مصنوعی در ایران انجام شده، اما پایایی و پویایی این شاخه پژوهشی نوپدید مستلزم شناخت نقاط ضعف این آثار و به طور کلی، هر گونه فعالیت ...
-
کارکردهای عقل عملی بر اساس روایات امامیه
(پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی), 2024-05-21)عقل انسان کارکردهای ادراکی و عملی گوناکونی دارد. مکاتب فکری کارکردهای مختلفی را برای عقل عملی بیان کرده‌اند. مسئله اصلی این پژوهش کشف کارکردهای عملی۔اخلاقی عقل انسان بر اساس نصوص دینی است. در این مقاله با روش فقه الحدیثی ...
-
بررسی تعارض حق انتفاع از سهمیه ورزشی در مصاف با اسرائیل
(پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی), 2024-07-22)از مسائل چالش‌‌برانگیز در مسابقات بین‌المللی و صعود به قلهٔ قهرمانی، رویارویی با ورزشکاران اسرائیلی است که اختلاف نظرها و موضع‌گیری موافقان و مخالفان را در پی داشته است. نادیده انگاشتن «حقِّ انتفاع از سهمیه ورزشی» ...
-
«عدالت» به مثابه «مسئولیت» از منظر قرآن و حدیث
(پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی), 2024-07-22)«عدالت» از جمله مفاهیم اخلاقی است که از منظرهای گوناگون بدان پرداخته شده است. در این پژوهش با روش توصیفی۔تحلیلی و با تکیه به قرآن و حدیث، به عدالت از منظر هنجاری پرداخته شده است. مسئله اصلی پژوهش حاضر این است که عدالت ...
