تحلیل توزیع فضایی مشاغل مزاحم شهری با رویکرد ساماندهی (مورد شناسی: شهر زنجان)

Abstract

امروزه در پی تحولات کالبدی فضایی سریع در شهرها، برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری بر پایۀ دو اصل ارزش‌های توسعۀ پایدار و اعتلای کیفیت زندگی است که در پی دستیابی به اهدافی همچون توزیع متعادل کاربری‌ها، جلوگیری از تداخل کاربری‌های با فعالیت‌های مزاحم و تدوین معیارها و استانداردهای مناسب کاربری است. به‌همین‌منظور، ارزیابی توزیع فضایی مشاغل مزاحم، برای اطمینان خاطر از استقرار منطقی آن‌ها و رعایت تناسبات لازم در شهرها ضروری است. با توجه به رویکرد فوق، هدف پژوهش حاضر اولویت‌بندی نواحی شهر زنجان در‌جهت ساماندهی و تبیین توزیع فضایی مشاغل مزاحم شهری است. روش پژوهش بر‌اساس هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و ازلحاظ ماهیت و روش، از نوع تحقیقات توصیفی-تحلیلی است. روش گردآوردی داده‌ها از‌طریق مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی و با استفاده از رویکرد کارشناس محور (مصاحبه با 50 نفر از متخصصان امر) است. شاخص نزدیک‌ترین همسایگی در‌جهت شناسایی الگوی پراکنش فضایی، از مدل رگرسیون جغرافیایی وزنی درجهت نقش تراکم جمعیت و از مدل Topsis برای تعیین اولویت‌های ساماندهی نواحی‌‌ شهری استفاده شده‌است. براساس نتایج تحقیق، الگوی پراکنش مشاغل مزاحم در شهر زنجان، از الگوی خوشه‌ای تبعیت کرده و تراکم جمعیت در نوع الگوی پراکنش نقشی ایفا کرده که این تمرکز بیشتر در ناحیۀ 9 از منطقۀ 2 و بیشتر در ناحیۀ اسلام‌آباد به‌صورت خطی است که از دلایل عمدۀ آن می‌توان به عدم‌جذب ساکنان آن در مشاغل رسمی، بیکاری به‌خصوص بعد از سال 1390، درآمد کم، مهاجرت از روستا به شهر و سکونت مهاجران در این ناحیه به‌علت قیمت ارزان مسکن و بی‌توجهی جدی مدیریت شهری به تغییر کاربری و فعالیت‌‌‌ها اشاره کرد.