بررسی نقش پارامترهای اقلیمی بر عملکرد دانه گندم در مناطق دیم کوهدشت و پلدختر استان لرستان

Abstract

تغییرات پارامترهای اقلیمی، رشد و نمو محصولات و تولید آنها در شرایط دیم را تحت تاثیر قرار می‌دهد بنابراین، شناخت پارامترهای موثر مدیریت آنها، منجر به بهبود شرایط تولید و پیش‌بینی تولید خواهد شد. بر این اساس 25 پارامتر آمار هواشناسی دسته‌‌بندی شده همراه با آمار زراعی عملکرد گندم دیم در شهرستان‌‌های کوهدشت و پلدختر به عنوان نمونه مناطق گرم استان لرستان برای سال‌‌های زراعی 85-1377 برای تخمین توابع تولید اقلیمی مورد ارزیابی قرار گرفت. رابطه هر یک از عوامل آب و هوایی به عنوان متغیر مستقل با عملکرد دانه گندم دیم به عنوان تابع از طریق رگرسیون‌های خطی و غیر خطی تعیین و در تخمین تابع تولید اقلیمی استفاده گردید. تجزیه علیت، ضریب همبستگی را به دو بخش اثرات مستقیم و غیر مستقیم تفکیک کرد. نتایج نشان داد که آنچه که در توابع تولید شهرستان‌‌‌های مناطق گرم استان و هم در مدل جامع قابل دریافت است نقش ساعات آفتابی است. مدل‌های محلی نیاز به داده‌‌‌‌های ورودی کم‌تری دارند ولی مدل منطقه‌‌‌ای نیازمند داده‌‌‌‌های اقلیمی بیشتری است (Tmin, n, PWimter, PStart, PEnd, Tmin-abs, PAban, PAzar, PDay, PFar., POrd., Tmax-far.) و دقت برآورد آن نیز بیشتر است. با تعیین میزان شاخص بهره‌‌‌‌وری بارش در این شهرستان‌‌‌‌ها طی 8 سال زراعی مشخص شده است که بیش‌ترین، کم‌ترین و میانگین بهره‌‌وری بارش به ترتیب 411/0، 142/0 و 269/0 کیلوگرم بر متر مکعب بارش است که میانگین آن حدود 8 درصد از میانگین کشوری (292/0 کیلوگرم بر متر مکعب بارش) کم‌تر است. نتایج نشان داد که توابع تولید اقلیمی ابزار مناسبی برای پیش‌بینی عملکرد گندم دیم بوده و می‌تواند به مدیران و کشاورزی در فرآیند تصمیم‌گیری برای انجام فعالیت‌های زراعی دیم تحت شرایط تغییر پارامترهای اقلیمی کمک نماید.