طراحی شبکه پایش ایستگاه‌های باران‌سنجی با استفاده از تئوری بی‌نظمی (مطالعه موردی: حوضه دریاچه ارومیه)

Abstract

طراحی سامانه های پایش کیفی و کمی منابع آب همواره به عنوان یکی از موضوعات پیچیده در زمینه منابع آب و محیط زیست مطرح بوده است. طراحی این سامانه‌ها برای دستیابی به اطلاعات پایه کمی و کیفی صورت می‌گیرد، در حالی که فرآیند طراحی خود نیازمند این اطلاعات پایه است. منطقه مورد مطالعه در این تحقیق حوضه آبریز دریاچه ارومیه واقع در شمال غرب کشور می‌باشد. آنتروپی در لغت به معنای بی‌نظمی است. در این تحقیق از تئوری آنتروپی جهت پایش شبکه باران‌سنجی در دوره آماری 2011-1984 استفاده شده است. هم‌چنین جهت بررسی روند تغییرات پارامترهای مورد بررسی از آزمون من – کندال اصلاح شده استفاده گردید. نتایج حاصل از بررسی روند تغییرات مقادیر بارش سالانه حوضه دریاچه ارومیه نشان داد که تغییرات مقادیر بارش در این حوضه در طی دوره آماری مورد بررسی در مقیاس سالانه کاهشی بوده است. جهت بررسی و پایش شبکه باران‌سنجی با استفاده از تئوری بی‌نظمی از روش رگرسیون بردار پشتیبان جهت تخمین مقادیر بارش استفاده شد. نتایج بررسی مقادیر شاخص آنتروپی در سطح آبخوان نشان داد که تنها 4/1 درصد سطح حوضه مورد بررسی دچار کمبود شدید اطلاعات می‌باشد که احداث ایستگاه جدید در این منطقه را طلب می‌کند. اما از آنجایی که بیش از 90 درصد سطح حوضه از نظر انتقال اطلاعات در شرایط مازاد و نسبتأ مازاد قرار دارد، لذا منطقه مورد مطالعه از پایش نسبتأ خوبی برخوردار می‌باشد. به‌طور کلی نتایج بیانگر بالا بودن دقت روش بهینه شده رگرسیون بردار پشتیبان در برآورد مقادیر بارش سالانه ایستگاه‌های باران‌سنجی موجود در حوضه دریاچه ارومیه بود. نتایج رتبه‌بندی ایستگاه‌های موجود در منطقه مورد مطالعه نشان داد که ایستگاه-های ژارآباد، باداملو و اوربان رتبه‌های 1 تا 3 را دریافت کردند که نشان دهنده انتقال و دریافت اطلاعات بیشتر نسبت به سایر ایستگاه‌ها است.