بررسی بروز آبسۀ کبدی در گاوهای شیرده و خشک هلشتاین و تأثیر آن بر برخی فراسنجه‌های خونی و بافت‌شناسی یاخته‌های کبد

Abstract

هدف از این پژوهش بررسی بروز آبسۀ کبدی در گاوهای شیری هلشتاین و تأثیر آن بر برخی فراسنجه­های خونی و بافت‌شناسی یاخته‌های کبدی بود. کبد 577 رأس گاو شیرده و خشک در زمان کشتار در دو کشتارگاه در ایران برای تشخیص آبسۀ کبدی بررسی شدند. خون‌گیری از گاوها در زمان نزدیک به کشتار انجام شد. 60 رأس گاو سالم یعنی به شمار گاوهای دارای آبسۀ کبدی، (که هیچ نوع مشکل از لحاظ کالبدگشایی و بازبینی امعاءواحشاء نداشتند) برابر با گله و شمار زایش به‌عنوان گروه شاهد در نظر گرفته شدند. بی‌درنگ پس از کشتار، کبد گاوها به چهار گروه کبد بدون آبسه امتیاز 0، کبد با یک یا دو آبسۀ کوچک یا آسیب بافتی امتیاز A-، کبد با یک یا دو آبسه به‌خوبی تشکیل‌شده امتیاز A و کبد با یک یا چند آبسۀ باز بزرگ، با یا بدون چسبندگی امتیاز A+ طبقه‌بندی شدند. بررسی کشتارگاهی نشان داد، 4/10 (60 رأس) درصد از گاوها آبسۀ کبدی داشتند (25، 7/31 و 3/43 درصد به ترتیب برایA-، A و A+). داده‌های به‌دست‌آمده از بررسی‌های بافت‌شناختی نشان داد، کبدهای آبسه دار در مقایسه با کبد گاوهای سالم، یاخته‌های هپاتوسیت نزدیک به سینوزوئیدها تغییر شکل یافته و بافت مرده (نکروزه)‌شده داشتند و شمار یاخته‌های کاپفر در کبدهای درگیر آبسه افزایش‌یافته بودند. غلظت آنزیم‌های کبدی آسپارتات آمینوترنسفراز (AST)، آلانین آمینوترنسفراز (ALT) و گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT) در سرم خون گاوهای دارای آبسۀ کبدی با امتیاز (اسکور)های A-، A و A+ در مقایسه با گاوهای سالم بالاتر بودند (01/0<em>P</em>≤)؛ درحالی‌که غلظت آنزیم کراتین­کیناز (CK) در گاوهای درگیر آبسۀ کمتر از گروه سالم بود (01/0<em>P</em>≤). گاوهای دارای آبسۀ کبدی با اسکورهای A-، A و A+ غلظت‌های پایین­تری از آلبومین و کلسترول سرم در مقایسه با گاوهای سالم داشتند (01/0<em>P</em>≤). نتایج این پژوهش نشان داد، غلظت بالاتر آنزیم‌های کبدی و غلظت پایین آلبومین و کلسترول سرم خون در گاوهای مبتلا به آبسۀ کبدی ممکن است درنتیجۀ تخریب یاخته‌های کبدی و التهاب باشد. درمجموع نتیجه‌گیری می‌شود که، برخی فراسنجه‌های خونی می‌توانند به‌عنوان شاخصی برای بررسی وضعیت آبسۀ کبدی استفاده شوند.