اثر جنگل‌کاری گونه‌های مختلف اکالیپتوس بر خصوصیات خاک جنگلی در استان گیلان

Abstract

هدف از این تحقیق بررسی اثرات مثبت و منفی کاشت شش گونه اکالیپتوس بر خصوصیات مختلف خاک عرصه جنگل‌کاری می‌باشد. بدین منظور این تحقیق در ایستگاه شیخ‌نشین شرکت شفارود استان گیلان که شش گونه اکالیپتوس شامل: <em>E. camaldulensis</em>، <em>E. macarthurii</em>، <em>E. maidenii</em>، <em>E. rubida</em>، <em>E. saligna</em>و <em>E. viminalis</em> در قالب طرح آزمایشی بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار، با فاصله کاشت 2×2 متر و به تعداد 100 اصله در هر کرت آزمایشی در سال 1362 کاشته شده بودند، انجام شد. در هر واحد آزمایشی (از جمله تیمار شاهد) بررسی خصوصیات فیزیکی- شیمیایی خاک انجام گردید. بررسی‌های خاک‌شناسی با تهیه یک نمونه خاک در هر واحد آزمایشی به‌وسیله اوگر تا عمق60 سانتی‌متری (28 نمونه با در نظر گرفتن چهار نمونه برای چهار واحد آزمایشی شاهد) انجام شد. مطالعه مورفولوژی خاک با حفر سه نیمرخ به عمق 5/1 متر در سه قطعه اکالیپتوس، صنوبر و جنگل مخروبه بلوط و نمونه‌برداری چهار نمونه از چهار افق هر نیمرخ (در مجموع 12 نمونه) انجام شد. نتایج نشان داد که میان شش گونه اکالیپتوس از نظر خصوصیات خاک شامل درصد لای، وزن خشک لاشبرگها، وزن مخصوص ظاهری، مقاومت به فروروی، اسیدیته و فسفر، اختلاف معنی‌دار وجود دارد. نیمرخ خاک در سه قطعه اکالیپتوس، صنوبر و جنگل مخروبه از چهار افق A، AC، B و C تشکیل شده بود. عمق ریشه‌دوانی در قطعات اکالیپتوس، صنوبر و جنگل مخروبه بلوط به‌ترتیب 100، 85 و150 سانتی‌متر بود. به‌طور کلی، جنگل‌کاری اکالیپتوس قادر بوده است که نقش مثبتی در بهبود ساختمان و تخلخل خاک، به‌ویژه در سطح خاک داشته باشد، زیرا فشردگی خاک واحدهای آزمایشی مربوط به گونه‌های مورد آزمایش به میزان بسیار معنی‌داری کمتر از واحدهای شاهد بوده است، به‌نحوی که از نظر مقاومت به فروروی که شاخصی دقیقتر از وزن مخصوص ظاهریست، میان گونه‌ها از این نظر اختلاف معنی‌داری دیده نمی‌شود ولی فشردگی قسمت شاهد در حد زیاد است. همچنین اسیدیته خاک پس از 22 سال کاهش یافته، اما مقدار آن کمتر از یک واحد بوده است