گزارش پروانۀ (Pandesma robusta Walker (1958) (Lep.: Noctuidae از ایران و تعیین میزان خسارت آن در درختان آکاسیا (Acacia albidula (Del. در جنگلهای منطقۀ بوشهر

Abstract

آکاسیا آلبیدا <em>Acacia albida</em> Del.)) یا آکاسیای حلقه سیبی با داشتن گل­آ‌ذین‌های سنبله از بقیۀ آکاسیاها که دارای گل­آذین سرسان مانند (کلاپرک) می‌باشند منفک می‌شود (شکل 1). زیستگاه این گونه از آکاسیا در جهان از ساواناهای خشک و بسترهای رودخانه‌ای شمال آفریقا، سنگال، گامبیا، سودان، اتیوپی و سومالی تا آنگولا و نامبیا ادامه می‌یابد. تنها منطقۀ رویشگاه طبیعی این گونه در ایران قطعۀ 30 هکتاری در مجاورت روستای رزم­آباد دشتی واقع در شمال­شرقی شهر خورموج در استان بوشهر می‌باشد . این گونه در سال1376 به­عنوان زیرگونۀ (<em>Acacia albida</em> Del. Subsp. <em>Surculosa</em> Djavanshir, Emtehani & Djazirei) در ایران معرفی شده است (شکل 2) (جوانشیر و همکاران، 1376)..درختان این گونه در اسفندماه گل می­دهند ولی بر روی این درختان میوه تشکیل نمی­شود. آفات یکی از عواملی هستند که می­توانند در تشکیل­نشدن میوه در گیاهان مؤثر باشند، اگرچه در خصوص آفات و بیماریهای درخت آکاسیا آلبیدا گزارشهایی موجود است، ولی هیچ گزارشی در خصوص آفات گل و میزان خسارتهای ناشی از آن در ایران وجود ندارد. این تحقیق به شناسایی آفت گل و میزان خسارت آن در این گونه می­پردازد. بررسی برای جمع­آوری آفت گل آکاسیا آلبیدا از اوایل اسفندماه که گل­آذین­های سنبلۀ این گونه در منطقۀ رزم­آباد شهرستان دشتی در استان بوشهر ظاهر می‌شود آغاز گردید. لاروهایی به طول پنج میلی‌متر که در حال تغذیه از قسمتهای مختلف گل بودند جمع‌آوری و پس از انتقال به اتاق رشد در ظرفهای پرورش که دارای منافذی جهت تهویۀ هوا بودند قرار داده شدند تا حشرۀ کامل به­دست­آید. پرورش در شرایط دمایی بین30-28 درجۀ سانتیگراد و رطوبت نسبی60 درصد و تناوب نوری 6 ساعت تاریکی و 18 ساعت نور انجام شد. جهت تغذیۀ لاروهای جوان از گل­آذین­های چیده شدۀ آکاسیا آلبیدا که در یخچال نگهداری می‌شدند استفاده گردید. روزانه گل­آذینهای آکاسیا آلبیدا به لاروها داده شد و همزمان ظروف پرورش نظافت گردید. این آزمایش تا تشکیل شفیره ادامه یافته و مراحل رشد و نمو لاروها تا تشکیل شفیره و حشرۀ کامل ثبت گردید. به­طوری­که با مراجعه به منابع معتبر و ارسال نمونه به مؤسسۀ تحقیقات گیاهپزشکی کشور نام علمی آن تعیین گردید. برای بررسی میزان خسارت، 10 پایه درخت آکاسیا آلبیدا به­طور تصادفی در این ذخیره‌گاه انتخاب شد. بر روی هر درخت پنج شاخه به طور تصادفی انتخاب شد و تعداد20 گل­آذین چیده و پس از انتقال به آزمایشگاه تعداد کل گلها یا جوانه­ها و تعداد گلها یا جوانه­های خسارت دیده شمارش و ثبت گردید. بدلیل عمر کوتاه گل در این گیاه، نمونه­برداری فقط یکبار انجام شد. میزان خسارت آفت به­صورت میانگین درصد جوانه یا گل خسارت­دیده در کل ذخیره‌گاه محاسبه گردید. نتایج نشان داد که آفت گل در درخت آکاسیا آلبیدا در استان بوشهر حشره‌ای بنام <em>Pandesma robusta</em> ازراستۀ Lepidoptera، تیرۀ Noctuidae، زیر تیرۀ Catocalinae و قبیلۀ Ophiusini می‌باشد. این حشره گونه‌ایست که بیشتر در مناطق حاره‌ای به­ویژه از جزایر قناری و آفریقای شمالی گزارش شده است. لاروهای این حشره روی گونه‌های <em>Acacia</em> spp.و <em>Prosopis</em> spp. گزارش شده­اند. البته پراکنش این گونه کم و حتی بر روی گیاهان فوق­الذکر به­ندرت یافت شده است. تحقیق حاضر اولین گزارش از این حشره در ایران و بر روی گیاه آکاسیا آلبیدا است. نتایج میزان خسارت این آفت بر روی ده پایه از درخت آکاسیا آلبیدا نشان داد که متوسط میزان آفت­زدگی گل در این گیاه توسط لاروهای این حشره حدود 9/25 می­باشد و درصد آفت­زدگی در بین پایه­های مطالعه شده از 10 تا 38 درصد متغیر بود. <br /><strong> </strong> <br /><strong> </strong>