میکرومورفولوژی پوششهای کربنات کلسیم پدوژنیک در خاکهای مناطق خشک و نیمه خشک البرز جنوبی، تاکستان- ایران

Abstract

در این مطالعه پوششهای کربنات ثانویه در مقاطع نازک خاکهای منطقه تاکستان مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس نقشه‌های توپوگرافی و مشاهدات صحرایی اولیه، ترانسکتی متشکل از 10 پروفیل خاک انتخاب گردید. این پروفیلها طبق استانداردهای USDA تشریح و نمونه‌برداری شدند. نمونه‌های دست‌خورده مورد تجزیه‌های فیزیکوشیمیای قرار گرفتند و مقاطع نازک نیز از نمونه‌های دست‌نخورده و جهت‌دار تهیه شدند. بر اساس مطالعات میکرومورفیک، فرمهای مختلف پوششهای کربنات پدوژنیک در این خاکها به گروههای زیر تقسیم گردیدند: 1) گروه اول، پوششهای تیپیک هستند که در اثر فوق اشباع شدن محلول خاک از کربناتها و عمدتاً در قسمت زیرین ذرات اسکلتی و خاکدانه‌ها و سطوح منافذ تجمع می‌یابند. این گروه در مقاطع مورد مطالعه به سه دسته تقسیم گردیدند: الف) دسته اول پوششهای کلسایتی تک لایه‌ای، به رنگ روشن که از کلسایت مایکرایتی تشکیل شده‌اند و سرتاسر ذرات را می‌پوشانند. ب) دسته دوم پوششهای دو یا چند لایه‌ای که همانند دسته اول تمام سطوح ذرات را می‌پوشانند و دارای توالی رنگهای تیره و روشن می‌باشند. ج) دسته سوم پوششهای دو یا چند لایه‌ای که در زیر ذرات درشت، جائیکه هدایت هیدرولیکی خاک به دلیل وجود مقادیر فراوان ذرات ریز کاهش می‌یابد، تشکیل می‌شوند. 2) گروه دوم، پندانتهای آهکی هستند که به صورت توده‌های برجسته تا کوزه‌ای شکل شبه استالاکتیتی در قسمت زیرین ذرات درشت تشکیل شده‌اند. پندانتها لایه‌لایه بوده و دو تا پنج لایه تیره و روشن در آنها دیده می‌شود. 3) گروه سوم، پوششهای کلسایت سوزنی شکل می‌باشند که عمدتاً در افقهای نزدیک به سطح یا قسمت فوقانی افقهای کلسیک حضور دارند و احتمالاً در اثر تجزیه مواد آلی موجود در منافذ و بر جای ماندن ترکیبات کلسیمی موجود در دیواره سلولهای گیاهی و همچنین از آهکی شدن ریشه‌های مرده گیاهان به وجود آمده‌اند و نهایتاً 4) گروه چهارم، کلاهکهای آهکی می‌باشند که دارای مورفولوژی شبیه پندانتها بوده، ولی برخلاف آنها در قسمت فوقانی ذرات تشکیل شده‌اند. پوششهای تیپیک و پندانتهای متشکل از توالی لایه‌های تیره و روشن، به دلیل شرایط اقلیمی متفاوت مورد نیاز جهت تشکیل آنها، احتمالاً بازگو کننده نوسانات اقلیمی می‌باشند...