اولین گزارش Phomopsis amygdali عامل شانکر درختان فندق در ایران

Abstract

درخت فندق(<em>Corylus avellana</em>) بومی شمال غرب ایران بوده و بالع بر 12500 هکتار باغ را در استان گیلان پوشش می دهد. در سال 1389 گال‌هایی با اندازه‌هایی حدود 2-4 سانتی‌متر روی شاخه‌های درختان فندق منطفه اشکورات استان گیلان مشاهده و نمونه‌برداری شد. در ابتدا برای تشخیص احتمالی باکتری عامل بیماری مطالعات باکتریولوژی در آزمایشگاه باکتریولوژی موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی انجام شد، پس از اطمینان از عدم وجود عامل باکتریایی، مطالعات قارچ‌شناسی جهت سبب شناسی بیماری آغاز شد. قطعاتی از بخش‌های داخلی گال با استفاده از روش‌های متعارف ضد عفونی سطحی و در محیط PDA و MA کشت شد، در اکثر موارد جدایه‌ای از یک قارچ پیکنیدیوم دار جداشد، پس از خالص‌سازی، جهت اسپورزایی جدایه‌ها در دمای ºC25 و تحت 12 ساعت نور نزدیک فرا بنفش (nuv) و 12 ساعت تاریکی نگهداری شدند. به منظور تعیین دمای بهینه رشد جدایه ها در محیط PDA و در دامنه دمایی ºC5-35 به فاصله دمایی ºC 5 قرار داده شدند و مطالعات مرفولوژیک جهت تعیین گونه انجام شد (santos <em>et al.</em> 2010). جدایه‌ای از قارچ با شماره 134017 در موسسه CBS هلند و شماره های KC609755 , GenBank KC609756 GenBank در بانک ژن نگاهداری شد. برای بررسی مولکولی نواحی ITS وTEF جدایه اخیر تعیین توالی و با توالی‌های نوکلئوتیدی دیگر تاکسون های موجود در NCBIمقایسه شد. بیماری‌زایی جدایه ای از قارچ با دو روش در آزمایشگاه و گلخانه با قرار دادن قطعه‌ای به ابعاد 5×5 میلی‌متر از محیط کشت حامل میسلیوم قارج در زیر پوست 20 شاخه بریده شده فندق در فصل بهار با منظور نمودن شاهد حامل محیط و فاقد میسلیوم و در گلخانه با روش مایه‌زنی فوق روی نهال‌های شش ماهه فندق انجام شد. نشانه‌های بیماری به صورت تغییررنگ نسوج به قهوه‌ای متمایل به سیاه و توسعه آن (3-4سانتی‌متر) پس از 20 روز در محل مایه‌زنی شاخه‌های بریده در آزمایشگاه، و در گلخانه به صورت زردی، ضعف و زوال نهال‌های مایه زنی شده توام با ریزش برگ‌ها پس از دو ماه و ظهور جوانه های جدید از زیر محل مایه‌زنی شده و تولید گال در محل مایه زنی در نهال‌های قویتر پس از نه ماه دیده شد. با کشت مجدد از 4-5 سانتی‌متری محل مایه زنی عامل بیماری مجددا جداسازی شد. براساس مطالعات مرفولوژی و تعیین توالی نواحی ITSو TEF و مقایسه آن به ترتیب با جدایه های GenBank AY485752, strain STE-U 5151(Farr <em>et al.</em> 1999) و Gen Bank GQ250339 (Van niekerk <em>et al.</em> 2005)) موجود در بانک ژن، قارچ عامل بیماری <em>Phomopsis amygdali</em> (Delacr.) تشخیص شد. براساس منابع موجود این اولین گزارش این قارچ از درختان فندق مبتلا به گال از ایران است و تا کنون از روی درختان فندق در سایر مناطق دنیا نیز گزارش نگردیده است.