فلسفه تمدن نوین اسلامی؛ ماهیت و مبانی

Abstract

تمدن نوین اسلامی یا احیای تمدنی نوین زیر چتر دیانت اسلامی، ذهن دسته بزرگی از دغدغه‌مندان و متفکران جهان اسلام را، به ویژه در چند دهه اخیر به خود معطوف داشته است، واقعیت آن است که تمدن نوین و مؤثری در پرتو آموزه‌های اسلامی و در جهان اسلام رو به گسترش است. اینکه چنین تمدنی با چه رویکردها و شالوده‌هایی صورت می‌پذیرد از پرسش‌های بنیادین است، چنان که شکوفایی پیشین آن از همین منظر قابل کاوش و الگوبرداری است. به زعم این نوشتار، تمدن نوین اسلامی، بر پایه چند اصل بنیادین در حال بازآفرینی خویش است: 1_‌ هدفمندی هستی در پرتو خدامحوری یکتاپرستی؛ 2_ اصل برابری همگان در پیشگاه خداوند و امکان برتری اکتسابی با پایبندی به ارزش‌های متعالی؛ 3_ اصل ساخت دنیا در راستای آخرت (ایجاد تعادل میان دنیا و آخرت، و مستمر دیدن حیات انسانی)؛ ۴_ اصل تحقق امت اسلامی است که اساساً دیانت اسلامی موجودیت خود را با آن می‌نمایاند؛ ۵_ اصل جهان وطنی اسلام و نیز باور به اعتلای اسلام؛ ۶_ اصل علم‌مداری و معرفت‌جویی. این اصول و رویکردها، از یک سو به معنابخشی حیات (بُعد حقیقی و متنی= نرم‌افزاری) می‌انجامد و آدمی را از بحران معنویت می‌رهاند و از دیگر سو زندگی همراه با آسایشی را (بُعد ابزاری= سخت‌افزاری) فراهم می‌سازد.