پراکنش پوشش گیاهان میکوریزی در ارتباط با برخی از ویژگی های خاک در پارک ملی کویر

Abstract

مجموعه منطقه حفاظت شده و پارک ملی کویر در منطقه وسیعی از بخش مرکزی ایران در جنوب رشته کوه البرز و جنوب شرق تهران واقع شده‌است. اگرچه جنبه‌های مختلف زمین‌شناسی، هیدرولوژی و زیست‌شناسی این پارک مورد مطالعه قرار گرفته ‌است ولی در ارتباط با اکولوژی پوشش گیاهی و عوامل خاکی تحلیل جامعی ارائه نشده ‌است. در این تحقیق، ارتباط بین پراکنش گیاهان میکوریزی جوامع غالب و قارچ‌های همزیست اندومیکوریز(vesicular-arbuscular) با ارتفاع و برخی از ویژگی‌های خاک مورد مطالعه قرار‌گرفت. نمونه‌های گیاهان و خاک از 12 ایستگاه از مناطق پایین‌ دست بخش دشتی (ارتفاع 893 مترازسطح دریا) تا مناطق کوهپایه‌ای و کوهستانی (ارتفاع 1610 مترازسطح دریا) جمع‌آوری شد. در مجموع 18 گونه گیاهی غالب شناسایی شد که 14 گونه واجد همزیستی قارچ‌های اندومیکوریزی AM از جنس lomusشامل گونه‌های قارچی G. aggregatum, G.claroideum, G. fasiculatum, G. interadices وG. microaggregatum بودند. فراوانی اسپور قارچ‌های اندومیکوریزی AMدر دو فصل بهار و پاییز تفاوت معنی‌دار در سطح 5درصد رانشان داد و بین ایستگاه‌های انتخاب شده تفاوت معنی‌دار در سطح 1 درصد وجود داشت. در ریزوسفر گونه‌های درمنه‌دشتی (Artemesia sieberi) و درمنه‌کوهی (Artemesia aucheri) بیشترین فراوانی اسپور و در ریزوسفر گونه‌های Halocnemum strobilaceum، ,Seidlitzia rosmarinusو Peganum harmala کمترین تعداد اسپورهای اندومیکوریز وجود داشت. تجزیه رگرسیون روی ویژگی‌های مورد بررسی نشان داد که ارتفاع و درصد شن بیشترین سهم را در SS صفت فراوانی اسپور قارچ‌های میکوریزی داشتند. حضور قارچ‌های میکوریزی از نوع وسیکولار-اربسکولار در 78 درصد گیاهان منطقه پارک ملی کویر اهمیت همزیستی میکوریزی را در مناطق استپی و نیمه بیابانی نشان می‌دهد.