تأثیر دما روی پراسنجه های جدول زندگی (Aphidius matricariae (Hym.: Braconidae، پارازیتـــــــوئید مهم شته کاهو، (Nasonovia ribisnigri (Hem.: Aphididae

Abstract

تأثیر دما روی پراسنجه­ های جدول زیستی پارازیتوئید <em>Aphidius matricariae </em>Haliday، روی شتة کاهو <em>Nasonovia ribisnigri </em>Mosely، در 5 دمای 15، 20، 22، 25 و 1±27 درجة­­ سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی بررسی شد. پراسنجه­ های جدول زیستی بر اساس روش جدول زندگی سن- مرحله رشدی، دو جنسی برآورد شدند. علاوه بر این، به ­منظور برآورد واریانس، میانگین و خطای معیار پراسنجه ­های جمعیت از روش بوت استرپ استفاده شد. تمام پراسنجه­های برآورد شده به­ مقدار قابل ملاحظه­ ای تحت تأثیر دما قرار گرفتند. در دمای 27 درجة­ سلسیوس، پوره­های <em>N. ribisnigri</em> نتوانستند بر روی برگ ­ها مستقر شوند و بقا داشته باشند. بنابراین هیچ­­گونه مومیایی تشکیل نشد. افزایش دما سبب کاهش طول دوره رشدی پیش از بلوغ پارازیتوئید از 21/21 روز (15 درجة سلسیوس) به 19/11 روز (25 درجة­ سلسیوس) شد. طول دوره تخمریزی به ترتیب در دماهای 15، 20، 22 و 25 درجة­­ سلسیوس 12/0±21/15، 10/0±47/9، 05/0±91/5 و 09/0±6/5 روز بود. به­طور مشابه، در دماهای ذکر شده، تعداد مومیایی­ها به­ طور میانگین 6/12±74/249، 8/12±72/192، 2/6±15/105 و 0/7 ±3/102 شمارش شدند. بیشترین نرخ ذاتی افزایش جمعیت (<em>r</em>) و بیشترین نرخ متناهی افزایش جمعیت (<em>λ</em>) به­ترتیب 251/0 و 285/1 (روز^-1) در دمای 20 درجة­ سلسیوس به­دست آمد. اگرچه در میزان پراسنجه­های نرخ ذاتی افزایش جمعیت و نرخ متناهی افزایش جمعیت دماهای 20، 22 و 25 درجة­ سلسیوس، اختلاف معنی­داری مشاهده نشد. همچنین بیشترین نرخ خالص تولیدمثل (<em>R</em>₀) 06/123 (نتاج/ فرد) و کوتاه‌ترین طول دوره یک نسل جمعیت (<em>T</em>) (98/13 روز) به­ ترتیب در دماهای 15 و 25 درجة سلسیوس مشاهده شد. بر اساس نتایج بدست آمده، به نظر می­رسد، دامنة دمایی 20-25 درجة­ سلسیوس به عنوان دمای مناسبی به منظور کنترل زیستی شته کاهو با استفاده از زنبور <em>A. matricariae</em> باشد.