نقد چاپ سنگی فرهنگ مؤیّدالفضلا (فصول عربی و ترکی)

Abstract

فرهنگ لغت از جمله منابعی است که در طول روزگاران نگاه دارندة زبان، فرهنگ و دانش یک ملت به شمار می‌آید. روابط دینی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی ملت‌ها با یکدیگر، همواره تأثیر بسزایی در به وجود آمدن این گونه آثار داشته است. به همین دلیل می‌بینیم که از یک سو ایرانیان، پس از ظهور اسلام، رفته رفته به تألیف کتاب‌های لغت عربی همت گماشتند و از سوی دیگر، مردمی که در دیار هندوستان به‌سر می‌بردند، به تألیف فرهنگ لغات فارسی و واژگان دخیل پرداختند که از بین آنها، فرهنگ مؤیّد الفضلا که در سال 925 ﻫ . ق. به‌وسیلة «محمّدبن لاد دهلوی» با در نظر گرفتن حرف اول که واژه «کتاب» نامیده شده و نیز حرف آخر باعنوان «باب» و در سه فصل عربی، فارسی، ترکی تألیف شده، از اهمیّت ویژه‌ای برخوردار است.<br />این فرهنگ ارزشمند تنها دوبار در کشور هند، در دو جلد منتشر شده که متأسفانه این نسخه، در بسیاری جاها از دقت و امانت‌داری خالی است؛ بنابراین در این‌جا بر آن شدیم تا ضمن تصحیح فصول عربی و ترکی، با روشی التقاطی بین سه نسخه خطیِ مجلس، دانشگاه تهران، آستان قدس و نیز چاپ هندی، پاره‌ای از اشکالات و اشتباهات چاپ هند را خاطرنشان سازیم.