بررسی و پیش‌بینی روند تغییرات پارامترهای اقلیمی بر دبی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز گدارخوش)

Abstract

<strong>پیش</strong><strong>‌‌</strong><strong>بینی جریان رودخانه</strong><strong>‌‌</strong><strong>ها یکی از مهم‌ترین مسائل در برنامه</strong><strong>‌‌</strong><strong>ریزی و مدیریت بهینه آن‌ها در جهت تولید انرژی برق</strong><strong>‌‌</strong><strong>آبی و تخصیص آب به منابع مصرف، محسوب می‌شود. جریان رودخانه به عنوان یکی از متغیرهای اقلیمی است که بر منابع آب یک منطقه به طور جدی اثرگذار است. در این مطالعه به منظور دست یابی به مدلی جهت پیش</strong><strong>‌‌</strong><strong>بینی و مدیریت صحیح منابع آب سطحی در مناطق خشک و نیمه خشک، ابتدا روند تغییرات پارامتری اقلیمی دما، بارش و سپس روند تغییر پارامتر هیدرولوژیکی (دبی) براساس آزمون من-کندال بررسی گردید و سپس دبی جریان ماهانه رودخانه گدارخوش در دوره آماری </strong><strong>۱۳۹۱-</strong><strong>1370 با استفاده از سری زمانی خطی آریمای فصلی مدل‌سازی و پیش‌بینی گردید. برای بررسی ایستایی مدل از آزمون خودهمبستگی(</strong><strong>ADF</strong><strong>) و خودهمبستگی جزئی(</strong><strong>PACF</strong><strong>) استفاده شد. نتایج آزمون من کندال نشان‌دهنده رونددار بودن پارامترهای دما، بارش و دبی در ایستگاه</strong><strong>‌‌</strong><strong>های موردمطالعه در سطح اطمینان 99 درصد می</strong><strong>‌‌</strong><strong>باشد، که به‌صورت افزایشی در دما و کاهشی در دبی و بارش در تمام ایستگاه‌ها مشاهده گردید. نتایج آزمون سری زمانی هم چنین نشان‌دهنده نایستایی سری جریان رودخانه بود که با آزمون تفاضل درجه‌یک، داده</strong><strong>‌‌</strong><strong>ها ایستا شدند. سپس مدل</strong><strong>‌‌</strong><strong>های مختلف به سری</strong><strong>‌‌</strong><strong>های ایستا شده برازش داده شد و درنهایت مدل (0،1،1) (1،0،0)</strong><strong>ARIMA</strong><strong> به‌عنوان مدلی مناسب جهت پیش‌بینی دبی انتخاب گردید و دبی به مدت 4 سال از 1395-1392 پیش‌بینی شد. نتایج پیش بینی براساس مدل (0،1،1) (1،0،0)</strong><strong>ARIMA</strong><strong> در رودخانه گدارخوش حاکی از افزایش دبی در آخر دوره (سال 1394) بود که براساس آمار بارش سازمان هواشناسی در سال آبی 1395-1394، مدل برازش یافته پیش</strong><strong>‌‌</strong><strong>بینی دبی را به‌خوبی انجام داده است. بنابراین به‌کارگیری مدل</strong><strong>‌‌</strong><strong>های سری زمانی می</strong><strong>‌‌</strong><strong>تواند در مدیریت منابع آبی از طریق پیش</strong><strong>‌‌</strong><strong>بینی و تعیین روند تغییرات پارامترهای اقلیمی در آینده مفید باشد.</strong>