اولین گزارش گونه‌های Pythium catenulatum و Pythium okanoganense از چمن در ایران

Abstract

از بین بیمارگرهای چمن‌ مانند فوزاریوم، رایزوکتونیا، بایپولاریس و پیتیوم‌ها که در دنیا گزارش شده ‌است، پیتیوم‌ها به علت رایج بودن آبیاری بیش از حد چمن‌ها و مناسب گردیدن شرایط برای فعالیت این بیمارگر، نگران کننده‌تر هستند. در دنیا گزارشات متعددی از جداسازی گونه‌های پیتیوم از بذور چمن وجود دارد که می‌توان به گزارش گونه‌های<em>Pythium aphanidermatum</em> Edson (Fitzp.)و<em>‍ </em><em>P. graminicola </em>Subramaniam (Abad & Lucas, 1990) و همچنین گونه‌های <em> P. aphanidermatum </em><em> </em>و<em>P. aristosporum </em>Vanterp<em>.</em> از ریشه و طوقه لولیوم اشاره نمود (Nelson & Craft, 1991)<em>. </em>در ایران نیز گزارش‌هایی به ‌صورت خلاصه از گونه‌های <em>P. aphanidermatum</em>و<em>Pythium oligandrum </em>Dreschsler از چمن در تهران، <em>Pythium deliense </em>Meurs و <em>Pythium myriotylum </em>Drechslerاز چمن‌های سردسیر (Mirabolfathy & Ershad, 2002) و گونه‌های <em>P. aphanidermatum</em><em> ، </em><em>Pythium vexans </em>de Bary <em>، </em><em>P. oligandrum </em><em> ،</em><em>P.deliense </em><em> ، </em><em>Pythium vanterpoolii </em>V. Kouyeas & H. Kouyea<em>s</em> و Coker & Patterson <em>Pythium torulosum</em> از چمن در شیراز گزارش شده است (Barzegar & Banihashemi, 2011). با توجه پراکنش وسیع گونه‌های پیتیوم و هزینه بالای احداث و نگهداری چمن، طی سالهای 1384 و 1385، در مناطق مختلف فضای سبز و زمین‌های ورزشی استان تهران نمونه‌برداری به‌صورت تصادفی از چمن و خاک اطراف ریشه در گیاهانی که علائم پوسیدگی ریشه را نشان می‌دادند صورت گرفت. نمونه‌های به ‌دست آمده در محیط کشت نیمه انتخابی CMA-PARP حاوی بنومیل کشت گردید و در تاریکی و دمای 25 درجه سلسیوس نگهداری شدند و پس از گذشت 36 ساعت در محیط آب آگار 2% کشت و به روش نوک ریسه خالص شدند. برای شناسایی، جدایه‌های به دست آمده گروه‌بندی گردید و بر اساس کلید Van der Plaats-Niterink (1981)و با استفاده از مشخصات اندام‌های جنسی و غیرجنسی، شکل پرگنه‌ها در محیط کشت PCA و CMA، رفتارهای دمایی و دمای تشکیل زئوسپور شناسایی صورت گرفت. تولید اُاُسپور، چگونگی تماس آنتریدیوم و اُاُگونیوم و خصوصیات مورفولوژیک ‌آنها در محیط‌های CMA، PCA همراه بتاسیتوسترول<em>،</em> و HSA بررسی شد. اندازه‌گیری ابعاد ساختارهای رویشی وزایشی با محاسبه میانگین ابعاد حداقل 30 ریسه، اسپورانژیوم، اُاُگونیوم و آنتریدیوم در جدایه‌های انتخابی به‌عنوان نماینده از هر گروه محاسبه گردید. طی اینتحقیقگونه هایMatthews<em>Pythium catenulatum</em> و Lipps <em>Pythium okanoganense</em> شناسایی شدند.اسپورانژیوم‌های گونه <em>P. catenalatum</em> بصورت انشعابات شاخه شاخه نامنظم، متورم و ریسه‌ای بودند که در دمای اتاق و محیط مایع، زئوسپور تولید می‌نمودند. اُاُگونیوم‌ها، کروی با دیواره‌های صاف و به صورت انتهایی بود آنتریدیوم ها در ناحیه گردن خمیده و دارای ساقه بودند و به هر دو حالت منوکلاین و دی‌کلاین و به صورت پاراجینوس دیده ‌شدند. اُاُسپور کروی با دیواره صاف در مواردی اُاُگونیوم را پر نموده و در مواردی آن را کاملاٌ پر نمی‌نمود<strong>. </strong>گزارشی از گونه <em>P. catenulatum</em> در چمن ایران وجود ندارد ولی این گونه در مطالعات (Abad & Lucas (1990 گزارش شده است. این گونه از چمن و خاک اطراف آن در پارک لاله، ملت، آزادگان، شفق، زمین فوتبال برق آلستوم، فضای سبز ترمینال مسافربری جنوب، رمپ و لوپ‌های شرق تهران جداسازی شد. در گونه <em>P. okanoganense</em> اسپورانژیوم‌ها به اشکال کروی یا نیم کره و دارای افژولش بودند. اُاُگونیوم‌ها به شکل کروی با دیواره صاف و به‌ صورت انتهایی تشکیل ‌شدند. نحوه اتصال آنتریدی‌ها به صورت پاراجینوس بوده و آنتریدیوم‌ها اغلب به صورت دی‌کلاین و دارای ساقه بوده و از قسمت فوقانی به اُاُگونیوم متصل می‌شدند. اُاُسپور کروی و دارای دیواره صاف بود که غالباٌ به صورت آپلروتیک و ندرتاٌ پلروتیک بود. با توجه به بررسی منابع موجود، گزارشی از گونه <em>P. okanoganense</em> روی چمن در دنیا و ایران وجود ندارد و این گزارش اولین گزارش از این گونه از ایران و روی چمن محسوب می‌شود. این گونه از چمن و خاک اطراف آن در پارک گفتگو، رمپ و لوپ‌های بلوار آیت‌الله کاشانی، فضای سبز ترمینال غرب، شهرستان رباط کریم و ورزشگاه آزادی جداسازی شد.