سـایـة بـال همــا*

Abstract

بنا به روایت اسطوره ها، هما مرغی فرخنده فال و پیک سعادت بوده و هر کس زیر سایة او قرار می‌گرفته، دولتمند و صاحب سعادت می شده است. این مرغ به دلیل استخوان خواری و بی­آزاری، همواره مورد اشارة شعرا بوده است. هرچند صائب، این مضامین را در شعر خویش آورده، اما طبق شیوة معمول شاعران این عصر، از آرایه‌ها و صناعات ادبی همچون کنایه، تمثیل و تشبیه استفاده می کند و با هنجارشکنی، چهره­ای متفاوت از هما ارائه می دهد. او سایة زودگذر و تیرة هما را دلیلی بر ناپایداری دولت و اصلی مهم در عدم دل‌بستگی به آن می‌داند. تصویری که صائب از این مرغ ارائه داده، هما را موجودی زمینی و ملموس ساخته است. همچنین به اعتقاد او دلیل فرخندگی این مرغ اسطوره‌ای، تواضع و فروتنی و دلیل شهرت وی قناعت او به پاره‌ای استخوان بوده است. بنا براین، صائب خواستار این نیست که در زیر سایة بال هما قرار گیرد، چون سعادت را امری ذاتی می‌داند نه اکتسابی. صائب از این مرغ اسطوره ای برای وصف طبیعت و آوردن تمثیل‌های گوناگون و توصیف موضوعات پیش پا افتاده و عادی استفاده کرده است، که در این مقاله به آنها اشاره شده، از جنبه‌های مختلف مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد.