مقایسه روشﻫای مختلف ارزیابی مقاومت به پوسیدگی ریزوکتونیایی ریشه و طوقه در ژنوتیپ‌های منتخب چغندرقند

Abstract

به منظور دستیابی به روشی ساده و قابل اعتماد جهت ارزیابی مواد ژنتیکی چغندرقند در برابر پوسیدگی ریزوکتونیایی ریشه و طوقه، مقاومت 12 ژنوتیپ در شرایط مزرعه، گلخانه و در شیشه با همدیگر مقایسه شد. در شرایط مزرعه آزمایش در قالب طـرح بلوکﻫای کامل تصـادفی با چهار تکرار در میـکروپلات‌هایی به ابعاد 1×1×2 متر انجـام شـد. میکروپلات‌ها قبل از کاشـت، توسط متیل بروماید ضدعفونی شدند. آلودگی مصنوعی بوته‌ها توسط دانه‌های ذرت آلوده به جدایه‌ای از <em>Rhizoctonia solani</em> AG-2-2 با قدرت بیماریزایی بالا، در بوته‌های 12 هفته‌ای انجام گرفت. میزان پوسیدگی ریشه هر بوته سه ماه بعد از مایه‌زنی ارزیابی شد. در شرایط گلخانه ارزیابی مقاومت ژنوتیپ‌ها در مرحله گیاهچه و گیاه بالغ در قالب دو آزمایش مجزا انجام شد. در مرحله گیاهچه‌ای درصد مرگ گیاهچه تا پنج هفته بعد از کاشت یادداشت‌برداری شد. درمرحله گیاه بالغ میزان پوسیدگی ریشه سه هفته پس از مایه‌زنی یادداشت شد. در روش ریشه بریده ژنوتیپ‌ها ابتدا در مزرعه کشت شدند و هفت ماه پس از کاشت، از هر ژنوتیپ 30 عدد ریشه به تصادف انتخاب و در شرایط آزمایشگاه از هر ریشه یک برش به قطر یک سانتیمتر تهیه و در ظروف پتری سترون قرار گرفت. سپس برشﻫا با یک قرص هشت میلیمتری از جدایه مورد نظر، تلقیح شدند. قطر پوسیدگی روی هر برش هفت روز پس از مایه‌زنی اندازه‌گیری شد. ارزیابی در شیشه با پنج تکرار و در قالب طرح کاملا" تصادفی در ظروف پتری انجام شد. برای این کار، بذرهای جوانه زده چغندرقند پیرامون پرگنه در حال رشد قارچ قرار گرفت. شدت بیماری گیاهچه‌ها پنج روز بعد از مایه‌زنی با مقیاس 4-0 یادداشت شد. به منظور بررسی همبستگی بین پنج روش ارزیابی، ضریب همبستگی پیرسون(Pearson Correlation Coefficient) محاسبه گردید. روش ارزیابی گیاهچه‌های چغندرقند در گلخانه و روش ریشه بریده همبستگی چندانی با سایر روشﻫای ارزیابی نداشتند. روشﻫای ارزیابی درون شیشه‌ای، گلخانه‌ای( در مرحله گیاه بالغ) و مزرعه‌ای با یکدیگر همبستگی مثبت و معنی‌دار داشتند. روش ارزیابی درون شیشه‌ای با ارزیابی گلخانه‌ای و مزرعه‌ای به ترتیب با ضریب همبستگی 862/0 و 685/0 همبستگی مثبت و معنی‌دار نشان داد . روش ارزیابی گلخانه‌ای با ارزیابی مزرعه‌اینیز همبستگی معنی‌دار داشت(912/0). به نظر می‌رسد با استفاده از روش ابداعی ارزیابی در شیشه غربال اولیه ژرم‌‌پلاسم‌های چغندرقند در مدت کوتاه و با اعتماد بالاقابل توصیه است.