تحلیل فراوانی خشکی رودخانه با استفاده از توزیع‌های آماری رایج و پیشرفته، مطالعه موردی: رودخانه‌های غرب دریاچه ارومیه

Abstract

برآورد دوره بازگشت فرایندهای هیدرولوژیکی نظیر دبی سیلابی، دبی بیشینه، خشکی و غیره رابطه مستقیم با انتخاب تابع توزیع برازش مناسب با داده‌­های سری زمانی دوره آماری دارد. هرچه داده­‌های تولیدی ناشی از تابع توزیع برازش و داده­‌های واقعی اختلاف کمتر و همبستگی بیشتری داشته باشند، قطعا دوره بازگشت محاسبه شده به واقعیت نزدیک­‌تر است و احتمال خطا تا حد زیادی کاهش می­‌یابد. به همین دلیل، باید سعی شود متناسب با داده­‌های موجود، بهترین تابع توزیع برازش انتخاب شود. در این پژوهش با استفاده از دبی روزانه رودخانه­‌های غرب دریاچه ارومیه و همچنین، روش سال میانگین، داده­‌های حجم خشکی رودخانه­‌های مذکور استخراج شد. چند توزیع مطرح از هرکدام از توزیع­‌های پیوسته نظیر توزیع پیوسته پیشرفته مقادیر حدی تعمیم‌یافته و ویک­بای، توزیع پیوسته غیر صفر ارلانگ، توزیع پیوسته کران­دار جانسون اس­بی و توزیع پیوسته بی­کران نرمال برای برازش داده­‌های حجم خشکی رودخانه­‌های غرب دریاچه ارومیه در دوره آماری 38 ساله استفاده شد. سپس، نتایج تمام مدل­‌های توزیع با استفاده از آزمون­‌های نکویی برازش اندرسون دارلینگ و کولوموگروف-اسمیرنف مقایسه و به‌ترتیب اولویت درجه‌بندی شدند. همچنین، مدل­‌های منتخب، با استفاده از آزمون ارزیابی، مورد ارزیابی قرار گرفتند و همبستگی داده­‌های آمار توصیفی تاریخی و داده­‌های آمار توصیفی مدل شده به‌دست آمد. نتایج حاصل از توزیع فراوانی داده‌های خشکی سه رودخانه­ مورد مطالعه نشان داد که از میان توزیع­‌های گروه پیوسته، توزیع‌های آماری پیشرفته ویک­بای و جانسون اس­بی بهترین توزیع را داشته و نسبت به روش‌های توزیع آماری رایج نیز عملکرد بهتری داشتند.