اثر تغییر کاربری بر خصوصیات کیفی و کانی شناسی رس خاک در منطقه والارود استان زنجان

Abstract

اثر نوع کاربری اراضی بر نحوه عملکرد خاک در اکوسیستم، توسط ارزیابی شاخصهای کیفیت خاک ممکن<br />میگردد. چنین مطالعاتی که جهت بهبود کیفیت منابع اراضی انجام میگیرد، تخریب اراضی را کنترل کرده و به ما<br />در شناسایی مدیریت پایدار کمک میکند. بهمنظور مطالعه اثر تغییر کاربری از مرتع به زراعی بر کیفیت خاک و<br />0 و - کانیشناسی رس خاک، منطقه والارود در استان زنجان انتخاب گردید. نمونههای مرکب خاک از عمق 30<br />30-60 سانتیمتر از هر دو کاربری در سه تکرار جمعآوری شد و در مجموع 60 نمونه خاک تهیه گردید.<br />شاخصهای مهم کیفی خاک شامل جرم مخصوص ظاهری خاک، میانگین وزنی قطر خاکدانهها، کربن آلی، نیتروژن<br />کل، تنفس میکروبی خاک، کربن توده میکروبی و فعالیت آنزیمهای اورهآز و فسفاتاز قلیایی اندازهگیری گردید. نتایج<br />نشان داد که تغییر کاربری از مرتع به زراعی باعث کاهش معنیدار کربن آلی ( 62 %)، نیتروژن کل ( 70 %)، میانگین<br />وزنی قطر خاکدانهها ( 32 %)، تنفس میکروبی ( 75 %) و کربن توده میکروبی ( 47 %) گردید. بررسی فعالیت آنزیمها<br />نشان داد که فعالیت فسفاتاز قلیایی با تغییر کاربری تغییر معنیداری نیافت، اما فعالیت آنزیم اورهآز در زمین زراعی<br />کاهش نشان داد ( 87 %). مطالعات کانیشناسی رس نشان داد که در هر دو کاربری کانیهای ایلیت، کائولینیت،<br />کلریت، اسمکتیت و کانیهای مختلط موجود است و تغییر کاربری تأثیری در نوع و میزان کانیهای رسی نداشته<br />است. بهطورکلی میتوان نتیجه گرفت که تغییر کاربری از مرتع به زمین زراعی با عملیات کشاورزی گسترده،<br />مخصوصاً فعالیتهای خاکورزی فشرده ممکن است باعث کاهش کیفیت خاک گردد.