مورچه گزیدگی نیروهای نظامی در سه جزیره ایرانی ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک

Abstract

چکیده اهداف: مورچه‌هایی که توانایی گزش و نیش‌زدن و تزریق سم به بدن انسان را دارند، تحت عنوان مورچه‌های نیش‌زن نامیده می‌شوند. این مطالعه با هدف شناسایی و تشخیص مورچه­های نیش­زن، بررسی شیوع نیش­خوردگی و عوامل اپیدمیولوژیک مرتبط با آن در سه جزیره ایرانی تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی انجام شد. روش‌ها: این مطالعه توصیفی- مقطعی از بهمن سال 1388 تا تیر 1389 در سه جزیره تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی روی 318 نفر نظامی که به‌روش تصادفی انتخاب شدند، انجام شد. صید مورچه­های نیش­زن با روش صید فعال و دستی صورت گرفت. تعیین شیوع و وضعیت مورچه ­ گزیدگی به کمک تکمیل پرسش‌نامه انجام شد. داده­ها با روش­های آماری توصیفی و آزمون­های استنباطی شامل آزمون مجذور کای، من­ویتنی، ضریب همبستگی اسپیرمن و گاما به­کمک نرم­افزار SPSS 12 انجام شد. یافته­ها: گونه مورچه نیش­زن، پاکی­کوندیلا سنارنسیس مایر، 1862 تعیین شد. شیوع مورچه‌گزیدگی به­طور میانگین، 1/70% برآورد شد و شیوع فصلی آن در سه جزیره دارای الگوی یکسان و در بهار و تابستان شایع­تر بود. 4/84% از موارد نیز در اندام­های حرکتی بود. مهم‌ترین علایم شامل احساس درد، خارش شدید و التهاب موضع و در برخی موارد با تشکیل تاول همراه بود. نتیجه­گیری: مورچه­گزیدگی در جزایر مورد مطالعه اگرچه خطرناک نبوده و به شوک و مرگ منتهی نمی­شود، ولی باعث ایجاد درد و خارش و سوزش زیاد و نیز سلب آسایش و کاهش کارآیی سربازان می­شود، بنابراین اقدامات پیشگیرانه و نیز کنترل این مورچه­ها می­بایست انجام گیرد.