بررسی کتابهای مطالعات اجتماعی دوره اول متوسطه برمبنای نظریه بهزیستی اجتماعی

Abstract

بهزیستی اجتماعی به عملکرد فرد در جامعه و کیفیت روابط با دیگران می‌­پردازد و توجه برنامه درسی مدارس به آن حائز اهمیت است. از­این‌­رو هدف پژوهش پیش رو تحلیل کتابهای مطالعات اجتماعی دوره اول متوسطه برمبنای نظریه بهزیستی اجتماعی است. روش پژوهش، تحلیل محتوا، دامنه پژوهش سه جلد کتاب درسی دوره اول متوسطه در سال تحصیلی 1400-1399 و ابزار پژوهش فرم تحلیل محتوا باتوجه به مؤلفه­‌های بهزیستی اجتماعی کیز بود. براساس نظریه کیز، بهزیستی اجتماعی شامل پنج مؤلفۀ انسجام، همبستگی، پذیرش، مشارکت و شکوفایی است که پس از مشخص‌­کردن واحد تحلیل، فراوانی هر مؤلفه­ در کتابهای مورد نظر محاسبه و با روش آنتروپی شانون مورد تجزیه‌­و­تحلیل قرار گرفته است. به‌­صورتی ­که پس از بهنجار­کردن فراوانی مؤلفه­‌ها، مقدار بار اطلاعاتی را محاسبه­‌کرده و درنهایت ضریب اهمیت به­‌دست آمده است. یافته‌­های پژوهش حاکی از این بود که در کتابهای مطالعات اجتماعی دوره اول متوسطه بیشترین ضریب اهمیت مربوط به مؤلفه انسجام، پذیرش و مشارکت و کمترین ضریب اهمیت مربوط به مؤلفه همبستگی و شکوفایی است. با وجود این می‌­توان گفت توزیع مؤلفه‌­های بهزیستی اجتماعی در کتابهای یادشده تاحدودی متعادل و متوازن است اما باتوجه به نقش اساسی آموزش‌­و­پرورش در پیشرفت جامعه و توسعه بهزیستی اجتماعی پیشنهاد می­‌شود که ضمن بازنگری برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره اول متوسطه به مؤلفه‌­هایی که کمتر پرداخته شده است توجه بیشتری شود.