کاوش در مباحث آماری کتابهای دوره دوم متوسطه بر اساس مغالطات آماری

Abstract

نفوذ هرگونه مغالطه‌ در آمارها با توجه به کاربرد آمار در زندگی انسانهای امروزی می‌تواند آمار را تبدیل به یک سلاح مخرب و زیانبار کند. روشهای ایجاد مغالطه در آمار اغلب ثابت است و آگاهی از این روشها می‌تواند سبب شکل‌گیری تفکر انتقادی نسبت به آمارها شود. بی­‌شک کتابهای درسی یکی از مهم‌ترین ابزارهای آگاهی‌­بخش برای انسانهای امروزی است. در همین راستا پژوهش حاضر در پی بررسی این موضوع است که مباحث آماری کتابهای دوره دوم متوسطه چگونه با مغالطه‌های آماری برخورد می­‌کنند. این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی جهت‌دار و با رویکرد توصیفی-تفسیری صورت گرفته است. تحلیل در این پژوهش براساس مضامینی همچون مغالطه‌های ناشی از تبیینهای نادرست، ادعاهای بدون استدلال و مغالطه‌های استدلالهای ربطی صورت گرفته و اعتمادسازی به شیوۀ ایجاد یک مسیر ممیزی بوده است. اسناد هدف در این مطالعه فصول و مباحث آماری مندرج در کتابهای ریاضی سالهای دهم تا دوازدهم رشته‌های علوم تجربی و انسانی و همچنین آمار و احتمال سال یازدهم ریاضی و فیزیک بوده است. یافته‌ها نشان دادند که از میان رشته‌های علوم انسانی، تجربی و ریاضی و فیزیک، کمترین میزان آگاهی­‌بخشی در زمینۀ مغالطات آماری مربوط به دو رشته علوم تجربی و ریاضی و فیزیک است. این در حالی است که در سالهای اخیر بیشترین استقبال دانش‌­آموزان دوره اول متوسطه برای ادامه تحصیل در این رشته‌ها بوده است که خود هشداری به متصدیان آموزشی است که در آینده نزدیک بیشتر فارغ‌التحصیلان ما ممکن است به‌ پذیرندگان بی‌چون‌وچرای آماری تبدیل شوند.