شناسایی مهم‌ترین مسائل آموزشی معلمان و کاوش راهکارهایی برای آنها در اجرای برنامه‌های درسی دورۀ ابتدایی

Abstract

پژوهش حاضر در پی شناسایی مهم‌ترین مسائل آموزشی معلمان دورۀ ابتدایی در کلاسهای تک‌پایه و یافتن راهکارهایی برای کاهش آنها در اجرای برنامه‌های درسی بوده است. به این منظور طی دو مرحله با روش پژوهش پیمایشی و از طریق پرسشنامه باز-پاسخ و مصاحبه برای گردآوری اطلاعات تا رسیدن به اشباع نظری اقدام شده است. در مرحله اول نمونه‌ای هدفمند به تعداد 40 نفر برای تکمیل پرسشنامه باز-پاسخ مشارکت داشتند. پس از تحلیل محتوای اطلاعات به‌دست‌آمده، 16 مسئله شناسایی شد که در میان این مسائل، دو مقولۀ «تراکم بالای جمعیت کلاسها» و «عدم توجیه اولیا و نحوه مواجهه و مدیریت انتظارات آنان» بالاترین فراوانی را در میان پاسخهای شرکت‌کنندگان داشتند. در مرحله دوم از طریق مصاحبه 16 نفر از صاحب‌نظران دارای مدارک تحصیلات تکمیلی رشته‌­های علوم تربیتی و تجربه تدریس در دوره ابتدایی به ارائه راهکار پرداختند که پس از تحلیل محتوا و کدگذاری متون مصاحبه 104 راهکار جزئی و 43 راهکار کلی به‌عنوان یافته‌های پژوهش به دست آمد. روایی محتوای ابزار مصاحبه را صاحب‌نظران علوم تربیتی بررسی و تأیید کردند و برای اعتباریابی یافته‌ها از روش ارجاع مجدد نتایج تحلیل به مشارکت‌کنندگان بهره گرفته‌شد. در این راهکارها پیش‌بینی فرایند توانمندسازی معلمان، مدیران، اولیا، بازنگری نظام ارزشیابی پیشرفت تحصیلی و بازسازماندهی فضاهای آموزشی به چشم می‌خورد. همچنین بررسی راهکارها نشان داد که در صورت کاربست آنها همه عناصر برنامه درسی تحت تأثیر قرار خواهند گرفت، اما عنصر«معلم» بیشترین تأثیرپذیری را خواهد داشت ضمن آنکه به‌منزلۀ عنصر بنیادی در کاهش مسائل نیز شناسایی‌شده است.