تعیین ویژگی‌های شبیه‌سازرایانه‌ای در آموزش معماری داخلی با رویکرد شایستگی از دیدگاه متخصصان

Abstract

پیشینه و اهداف: امروزه استفاده از فناوری در بسیاری از حوزه‌ها امری ضروری است و نتایج قابل‌توجهی برای کاربران آن به همراه دارد. یکی از حوزه‌هایی که استفاده از فناوری، اثربخشی آن را افزایش می‌دهد، تعلیم و تربیت است. ازجمله قابلیت‌هایی که فناوری آموزش در اختیار این حوزه قرار داده است، شبیه‌سازهای آموزشی هستند. شبیه‌سازها فرصت‌ها و تجربه‌های یادگیری متنوعی را فراهم کرده و اثرات مثبتی بر بهبود کیفیت یادگیری دارند. در آموزش‌های فنی و حرفه‌ای که اغلب فعالیت‌های هنرجویان در کارگاه‌ها و به‌صورت عملی صورت می‌گیرد، شبیه‌سازهای آموزشی می‌توانند با کاهش خطرات احتمالی و همچنین با هزینه کمتر به‌عنوان مکمل فعالیت‌های واقعی در کارگاه استفاده شوند. از یک سو، در برنامه درسی رشته معماری داخلی، بخش عمده‌ای از فعالیت‌های هنرجویان مربوط به اجرای تزیینات داخلی در فضاهای داخلی است که نیازمند تهیه مواد و مصالح، ابزار و تجهیزات لازم است. هنرجویان برای کسب مهارت لازم و کارآمدی در بازار کار باید به‌دفعات فعالیت‌های کارگاهی را تمرین کنند. از سوی دیگر به دلیل جدید بودن این رشته در نظام آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای برخی از هنرآموزان از مهارت کافی در تعدادی از فعالیت‌های کارگاهی برخوردار نیستند و امکان دارد از شیوه‌های نامناسب فعالیت‌های کارگاهی مانند سخنرانی استفاده کنند؛ ازاین‌رو تعیین ویژگی‌های شبیه‌سازی که مطابق رویکرد برنامه درسی مربوطه باشد، می‌تواند زمینه‌ساز ساخت شبیه‌سازی متناسب با برنامه شده و چالش‌های ذکرشده را کاهش دهد. رویکردی که برنامه درسی رشته معماری داخلی براساس آن تدوین شده است، رویکرد شایستگی است. این رویکرد بر ویژگی‌های شغلی فراگیران و نتایج یادگیری تأکید دارد. سه مؤلفه دانش، مهارت و نگرش، اجزای شایستگی بوده و به‌صورت درهم‌تنیده عملکرد موردنظر برای فرد را به همراه دارند. ازآنجا‌که رویکرد شایستگی معطوف به مهارت‌های موردنیاز بازار کار است؛ یادگیری هدفمند بوده و سرعت یادگیری مطابق ویژگی‌های یادگیرنده تنظیم می‌شود. شبیه‌سازهای آموزشی رایانه‌ای در صورت طراحی منطبق بر رویکرد شایستگی می‌توانند اهداف آموزشی موردنظر در رشته معماری داخلی را محقق کرده و به‌عنوان ابزار مکمل و کارآمد در خدمت آموزش دروس کارگاهی باشند. این ابزار مکمل در کنار فعالیت‌های کارگاهی زمینه‌ساز ورود هنرجویان رشته معماری داخلی به بازار کار خواهد بود. هدف پژوهش حاضر ارائه ویژگی‌های شبیه‌ساز رایانه‌ای در آموزش معماری داخلی با رویکرد شایستگی از دیدگاه متخصصان است.روش‌ها: روش این پژوهش ترکیبی(کیفی-کمّی) و بر استفاده از روش پیمایش دلفی استوار است. مرحله اول پژوهش از طریق مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با متخصصان حوزه معماری و فناوری آموزشی انجام‌شده است، سپس با تکنیک کدگذاری باز و محوری و تشکیل جدول هدف- محتوا، پرسش‌نامه محقق‌ساخت شکل گرفت. پس‌ازآن پرسش‌نامه طی دو مرحله (اکتشافی، تأییدی) توسط متخصصان تکمیل ‌شده است. نمونه‌گیری با استفاده از شیوه شبکه‌ای (گلوله برفی) و حجم نمونه تا اشباع نظری که در مرحله مصاحبه 10 نفر و در مرحله تکمیل پرسش‌نامه شامل 26 نفر می‌شوند، صورت گرفته است.یافته‌ها: پس از تحلیل داده‌ها، نتایج براساس تحلیل عامل نوعQ استخراج ‌شده است. ویژگی‌های شبیه‌ساز رایانه‌ای در آموزش معماری داخلی با رویکرد شایستگی از دیدگاه متخصصان عبارتند از: واقع‌نمایی مبتنی بر استانداردهای محتوایی و پداگوژی، قابلیت تمرین و تکرار و کاربرپسندی محیط، دیداری‌سازی محتوا، فرصت‌های متنوع یادگیری و سنجش، تعاملی بودن محیط و مدیریت یادگیری، تطبیق محتوا با اهداف تربیتی و ارزش‌های اخلاق حرفه‌ای.نتیجه‌گیری: با رعایت استانداردهای محتوایی و پداگوژی در محیط شبیه‌سازی که همانندی زیادی به فضای کارگاهی دارد، می‌توان شایستگی‌‌های هنرجویان معماری داخلی را ارتقا داد. تکرارپذیری فعالیت‌ها با فراهم شدن جذابیت لازم، اثربخشی تمرین و تکرار و تمایل هنرجویان را برای انجام تمرین بالا می‌برد. دیداری‌سازی مفاهیم به‌ویژه در مواردی که پیچیدگی‌هایی در فرایند انجام وجود دارد، درک هنرجویان را نسبت به محتوا افزایش می‌دهد. فرصت‌های مختلف یادگیری با افزایش قابلیت‌های شبیه‌ساز امکانات بیشتری را در اختیار هنرجویان قرار می‌دهد. پیش‌بینی فرصت‌های سنجش نیز علاوه بر ایجاد شرایط پایش از آموخته‌های هنرجویان، امکان خودارزیابی را نیز برای آن‌ها فراهم می‌کند. همچنین تعاملی بودن شبیه‌ساز و مدیریت فرایند یادگیری توسط هنرجو از ویژگی‌های محیطی است که در آن یادگیری فعال روی‌داده و سبب هماهنگی یادگیری با سرعت پیشرفت هنرجو می‌شود. تأکید بر ارزش‌های اخلاقی و تلفیق آن با مؤلفه‌های شایستگی، اهداف تربیتی را در طراحی فعالیت‌ها تقویت می‌کند.