مقایسه اثربخشی بسته آموزشی مقابله با استرس شغلی و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر استرس شغلی ادراک‌ شده

Abstract

یکی از عوامل مؤثر بر عملکرد کارکنان در سازمان‌ها، استرس شغلی است که سلامت و بهداشت بسیاری از آنان را در معرض خطر قرار می دهد؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی بسته آموزشی محقق ساخته مقابله با استرس شغلی و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر استرس شغلی ادراک‌ شده کارکنان شرکت تام کار بود. مواد و روش ها: طرح پژوهش ترکیبی-اکتشافی که در بخش کمی از نوع کارازمایی بالینی بود. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان شرکت تام کار شهر اصفهان بود که با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند 45 نفر از کارکنان انتخاب و به‌صورت تصادفی در سه گروه (هر گروه 15 نفر) قرار داده شدند. برای گرداوری اطلاعات از پرسشنامه استرس شغلی پارکر و دکوتیس (1983)، استفاده شد. گروه های آزمایشی آموزش را به ترتیب در 8 جلسه(شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی) و 8 جلسه(مقابله با استرس شغلی محقق ساخته) 90 دقیقه‌ای دریافت کردند. برای تجزیه ‌و تحلیل داده‌های به‌دست‌آمده از روش تحلیل واریانس اندازه‌گیری تکرار شده با رعایت آزمون‌های پیش‌فرض با کمک نرم‌افزار spss-22 استفاده شد. نتایج: میانگین و انحراف معیار استرس شغلی در پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری گروه کنترل(55/0±10/2، 38/0±51/2، 74/0±62/2)، گروه بسته آموزشی(83/0±23/3، 66/0±27/2، 75/0±01/2) و گروه شناخت درمانی(04/1±36/2، 73/0±89/1، 37/0±77/1) بود. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که هر دو آموزش مبتنی بر بسته محقق ساخته مقابله با استرس شغلی و روش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش استرس شغلی ادراک ‌شده کارکنان مؤثر بوده است و این اثربخشی در مرحله پیگیری نیز ادامه داشته است(002/0≤05/0P=). همچنین بسته آموزشی مقابله با استرس نسبت به رویکرد شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر استرس ادراک ‌شده شغلی تأثیر بیشتری دارد(05/0p≥). نتیجه‌گیری: رویکردهای شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی و بسته آموزشی مقابله با استرس شغلی را می توان در محیط‌های صنعتی و سازمانی برای کاهش استرس کارکنان استفاده نمود.