امکان‌سنجی استفاده از جذب اشعه ایکس به عنوان یک روش غیر مخرب برای تعیین برخی از شاخص های کیفی میوه انار

Abstract

در این پژوهش عکس برداری مقطعی به وسیله جذب اشعه ایکس به عنوان یک روش غیر مخرب برای تخمین برخی شاخص های کیفی میوه انار بررسی شد. بدین منظور از سه رقم میوه انار محلی استان فارس شامل: رباب ملس، رباب ترش و خانی کازرون استفاده شد. تصاویر مقطعی حاصل از اشعه ایکس میوه های انار با استفاده از دستگاه اسکن توموگرافی کامپیوتری تهیه گردید. عدد سی تی تصاویر که بیانگر مقدار جذب اشعه ایکس است با استفاده از نرم افزار K-PACS استخراج گردید. شاخص های کیفی نظیر میزان آنتوسیانین ها، مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتراسیون و میزان pH ارقام مختلف انار اندازه گیری شد. رابطه ی شاخص های کیفی و عدد سی تی بدست آمده از تصاویر توموگرافی میوه های انار در قالب مدل های رگرسیون خطی بررسی گردید. مطابق نتایج همبستگی بین عدد سی تی و شاخص های کیفی در تمامی مدل ها بیش از 900/0 به دست آمد. برای ارقام مختلف عدد سی تی همبستگی مثبتی با اسیدیته قابل تیتراسیون و همبستگی منفی با میزان آنتوسیانین ها، pH و مواد جامد محلول داشت. روابط برآورد شاخص های کیفی مربوط به رقم رباب ملس دارای بیشترین دقت بود (با ضرایب تبیین 971/0، 947/0، 963/0، 946/0 به ترتیب برای میزان آنتوسیانین ها، قند کل، اسیدیته و pH). برای همه ارقام بیشترین همبستگی بین مقدار آنتوسیانین ها و عدد سی تی مشاهده شد (با ضرایب تبیین 971/0، 943/0 و 960/0 به ترتیب برای ارقام رباب ملس، رباب ترش و خانی کازرون). نتایج کلی این پژوهش نشان داد که عدد سی تی حاصل از پرتو نگاری اشعه ایکس می تواند به عنوان یک شاخص مفید برای تخمین شاخص های کیفی میوه انار در سنجش های بلادرنگ به کار گرفته شود.