اثر ریزوباکترهای محرک رشد گیاه بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی سیر (Allium sativum L.) در شرایط استفاده از کودهای آلی و شیمیایی مختلف

Abstract

در سال‎های اخیر، توجه به سلامت محصولات کشاورزی و به‎ویژه گیاهان دارویی بیشتر مورد توجه قرار گرفته و از این رو کاربرد نهاده‎های بوم‎سازگار در تولید این گیاهان امری اجتناب‎ناپذیر است. به‌منظور بررسی اثر کاربرد همزمان کودهای زیستی و کودهای آلی و شیمیایی مختلف بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی سیر (Allium sativum L.)، آزمایشی در سال زراعی 95-1394 در مجتمع آموزش عالی گناباد به صورت کرت‎های خرد شده در قالب طرح پایه‌ی بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. کودهای آلی و شیمیایی مختلف شامل 1- ورمی‌کمپوست، 2- کود گاوی، 3- کود شیمیایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم و 4- شاهد (عدم‎ کاربرد کود) به‎عنوان عامل اصلی و ریزوباکترهای محرک رشد گیاه شامل 1- نیتروکسین (حاوی باکتری‌های Azotobacter spp. و Azospirillum spp.، با C/ml 108=CFU در زمان تولید کود)، 2- بیوفسفر (حاوی باکتری‌های Bacillus sp. و Pseudomonas sp.، با C/ml 107=CFU در زمان تولید کود) و 3- شاهد (عدم‎ کاربرد کود) به‌عنوان عامل فرعی مدنظر قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که کاربرد جداگانه‎ی کود شیمیایی تأثیر چندانی در بهبود قطر سوخ نداشت، ولی استفاده‎ی همزمان از کود شیمیایی و بیوفسفر منجر به افزایش 18 درصدی قطر سوخ نسبت به شاهد شد. کاربرد همزمان نیتروکسین و کود گاوی وزن سوخک در بوته را 41 درصد نسبت به کاربرد جداگانه‎ی نیتروکسین افزایش داد. کاربرد بیوفسفر به همراه کودهای ورمی‎کمپوست، گاوی و شیمیایی به‎ترتیب افزایش 25، 18 و 15 درصدی عملکرد زیستی را نسبت به کاربرد جداگانه‎ی این کود سبب شد. بیشترین عملکرد اقتصادی (5158 کیلوگرم در هکتار) در تیمار کاربرد همزمان نیتروکسین و کود گاوی حاصل شد. به‎طور کلی با توجه به یافته‎های این پژوهش، با کاربرد همزمان کودهای آلی و بیولوژیک می‎توان ضمن تشدید اثرات مثبت کاربرد جداگانه‎ی هر یک از این کودها، خسارات زیست‎محیطی ناشی از مصرف کودهای شیمیایی را کاهش داد.