شبیه‌سازی پاسخ جوانه‌زنی هندوانه (Citrullus lanatus Thunb.) به دما و پتانسیل آب

Abstract

جوانه­زدن کامل و یکنواخت که شرط لازم برای استقرار گیاهچه­های قوی و نهایتاً تولید موفق یک محصول است، تحت تاثیر عوامل مختلف محیطی بویژه حرارت و رطوبت بستر کشت قرار می­گیرد. به منظور مطالعه تأثیر دما و تنش خشکی بر جوانه­زنی بذر هندوانه و کمی سازی پاسخ جوانه­زنی با مدل­های زمان حرارتی-رطوبتی، آزمایشی به صورت فاکتوریل با هفت سطح دما شامل 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 درجۀ سلسیوس و شش سطح تنش خشکی شامل 0، 25/0-، 5/0-، 75/0-، 0/1- و 25/1- مگاپاسکال انجام شد. نتایج نشان داد بطور متوسط در همۀ سطوح دمایی با کاهش پتانسیل اسمزی، میزان جوانه­زنی کاهش یافت، با این­وجود شدت این کاهش در محدوده حرارتی 25 درجه سانتی­گراد کمتر از دماهای بالاتر و پایین تر آن بود. کمینه و بیشینه دما برای جوانه­زنی هندوانه در روش رگرسیون خطی به ترتیب 7/10 و 0/40 درجه ساتیگراد، و در روش مدل زمان حرارتی 5/11 و 1/40 درجه سانتیگراد برآورد گردید. درجه حرارت مطلوب جوانه­زنی نیز در روش رگرسیون و مدل زمان حرارتی-رطوبتی به ترتیب 3/25 و 2/25 درجه سانتی­گراد برآورد شد. مقدار پتانسیل آب پایه برای جوانه­زنی هندوانه در مدل زمان رطوبتی در درجه حرارت­های مختلف نیز بین 45/0- تا 23/1- مگاپاسکال محاسبه شد، با این­وجود در مدل زمان حرارتی-رطوبتی مقدار پتانسیل آب آستانه برای جوانه­زنی در دامنه حرارتی پایین تر و بالاتر از حد مطلوب حرارتی بین 1/1- تا 2/1- مگاپاسکال تخمین زده شد. بدین ترتیب نتایج نشان داد که با افزایش حرارت بستر کشت پتانسیل آب پایه برای جوانه­زنی افزایش خواهد یافت. در نهایت نتایج مدل نشان داد که مدل زمان حرارتی-رطوبتی به­خوبی قادر است بیش از 90 درصد تغییرات جوانه­زنی بذر هندوانه را در پاسخ به حرارت و رطوبت کمی کند.