ارزیابی صفات پومولوژیکی و مورفولوژیکی برخی از ارقام و ژنوتیپ‌های هلو (Prunus persica (L.) BatSch) در شرایط اقلیمی خراسان رضوی

Abstract

هلو از لحاظ اقتصادی و فرآوری اهمیت زیادی دارد و از محصولات مهم باغی است که کشت آن از مناطق نیمه­گرمسیری تا معتدله توسعه‌یافته است. این پژوهش با هدف انتخاب ارقام و ژنوتیپ­های سازگار هلو در شرایط اقلیمی استان خراسان رضوی با استفاده از 14 رقم و ژنوتیپ در قالب طرح آزمایشی بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار طی دو سال زراعی 97-1395 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گلمکان اجرا شد. ارقام از لحاظ صفات فنولوژی (زمان شروع، طول دوره و خاتمه گلدهی، زمان رسیدن میوه)، صفات رویشی (ارتفاع، حجم تاج، سطح مقطع تنه) و پومولوژیکی (وزن میوه، وزن هسته، طول میوه، عرض میوه، عملکرد، سفتی بافت میوه، مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتراسیون، شاخص طعم، pH) ارزیابی شدند. ژنوتیپ انجیری مالکی زود گل­ترین و شندآباد هسته جدا دیر گل­ترین در بین سایر ارقام و ژنوتیپ­ها بودند. شندآباد-5 و اسپرینگ تایم زودرس­ترین و پاییزه مشکین‌شهر، گجیل و انجیری زعفرانی دیررس­ترین ژنوتیپ­ها بودند. ژنوتیپ حاج کاظمی دارای بیشترین میانگین ارتفاع درخت (18/236 سانتی­متر)، سطح مقطع تنه (83/181 سانتی­متر مربع) و حجم تاج درخت (34/73 سانتی­متر مکعب) بود. در سال دوم آزمایش، صفات وزن میوه، وزن هسته، طول میوه، عرض میوه و عملکرد میوه به­ترتیب 72/41، 45/43، 61/16، 40/16 و 99/81 درصد افزایش در مقایسه با سال اول نشان دادند. بیشترین میانگین صفات وزن میوه (28/165 گرم) در رقم فایت، وزن هسته (04/7 گرم) و طول میوه (05/65 میلی­متر) در ژنوتیپ شندآباد هسته جدا، عرض میوه (04/66 میلی­متر) در شندآباد-5 و عملکرد میوه در فایت و پاییزه مشکین­شهر (به­ترتیب با میانگین 78/21 و 33/21 کیلوگرم) به­دست آمد. انجیری زعفرانی بیشترین میانگین درصد مواد جامد محلول (59/16 درصد)، شاخص طعم (38/48) و اسیدیته (65/4) را داشت. عملکرد با صفات سطح مقطع تنه، حجم تاج درخت، وزن میوه، وزن هسته و عرض میوه همبستگی مثبت و معنی­داری داشت. بر اساس این مطالعه به­ترتیب صفات ارتفاع درخت، سطح مقطع تنه و وزن میوه وارد مدل رگرسیونی شدند که در نهایت صفات وارد شده به مدل، 23/53 درصد از تغییرات عملکرد را توجیه نمودند. در مجموع فایت و شندآباد هسته جدا به­دلیل داشتن عملکرد کمی و کیفی بالا برای کشت در منطقه خراسان رضوی قابل توصیه می­باشد.