مدل زمان‌روز، رویکردی متفاوت جهت شناسایی عوامل مؤثر در انتخاب وسیله افراد، نمونه موردی شهر مشهد

Abstract

افزایش جمعیت و مالکیت خودروی شخصی موجب بروز تفاوت چشم‌گیری در الگوهای جریان ترافیک در ساعات مختلف روز شده است. ازاین‌رو، اهمیت تحلیل دوره‌های مختلف زمانی با استفاده از مدل زمان‌روز به‌منظور دخیل نمودن زمان مطرح می‌شود. علی‌رغم اهمیت زمان، تعداد کمی مطالعه در این زمینه یافت شد که این موضوع نویسندگان را بر آن داشت که با کمی کردن زمان‌روز در تحلیل تقاضا، به بررسی اهمیت زمان‌روز و پرداخت مدل‌های انتخاب وسیله در اهداف مختلف سفر در بازه‌های مختلف زمانی با استفاده از مدل لوجیت چندگانه برای شهر مشهد بپردازند. در این مطالعه از اطلاعات خانوارها و ماتریس مبدا-مقصد در 253 ناحیه ترافیکی شهر مشهد (شامل مشخصات اقتصادی-اجتماعی افراد، شبکه حمل‌ونقل، کاربری زمین و خصوصیات سفر) استفاده می‌شود. نتایج نشانگر این است که نه‌تنها عوامل مؤثر بر انتخاب وسیله سفر و میزان تأثیر هر یک، در بازه‌های زمانی و اهداف مختلف سفر متفاوت است، بلکه به ازای هدف و وسیله سفر یکسان نیز، این عوامل در بازه‌های مختلف زمانی متفاوت است. افزایش سرانه مالکیت خودروی شخصی در تمامی اهداف سفر موجب افزایش تمایل استفاده کاربران از خودروی شخصی و تاکسی می‌شود، اما میزان اثرگذاری آن در بازه‌های مختلف زمانی متفاوت است. تمایل به استفاده از تاکسی در سفرهای شغلی با مسافت بیش از پنج کیلومتر به دلیل هزینه بالا و در سفرهای تحصیلی اوج ظهر به دلیل وجود سرویس مدرسه و هزینه کمتر اتوبوس کاهش می‌یابد. همچنین نسبت جمعیت دانش‌آموزان به جمعیت ساکن هر منطقه، رابطه مستقیمی با احتمال انتخاب اتوبوس در سفرهای تحصیلی دارد.