روش مطالعه‌ی موردی و کاربردهای آن در تحقیقات حوزه‌ی مدیریت و برنامه‌ریزی سلامت

Abstract

امروزه مطالعات موردی در تحقیقات بالینی گسترش زیادی دارند، تا حدی که برخی کاربرد این مطالعات را تنها به گزارش‌های پزشکی محدود کرده‌اند. اما روش تحقیق موردی به عنوان یک الگوی تحقیق عمیق و جامع در حال کسب جایگاه ویژه‌ای در بررسی مسایل سیستم‌های بهداشتی- درمانی و نیز ارزیابی نظریه‌ها و نظریه‌پردازی در حوزه‌ی مدیریت و برنامه‌ریزی سلامت می‌باشد. پژوهشگر از راه مطالعه‌ی موردی به کشف، توصیف یا توضیح یک مورد (یک فرد، یک فرایند، یک برنامه و یا یک مؤسسه) به منظور به دست آوردن دیدی عمیق درباره‌ی آن می‌پردازد. هدف این مقاله بررسی روش مطالعه‌ی موردی به عنوان یک روش جامع برای نظریه‌پردازی در حوزه‌ی مدیریت بهداشت و درمان و ارزیابی کاربردهای آن می‌باشد. روش تحقیق در این مقاله، روش مروری است و با استفاده از آن ضمن توصیف روش مطالعه‌ی موردی به عنوان یک مطالعه‌ی جامع و در سطح کلان به عنوان یک راهبرد ترکیبی، به بررسی دقیق اهداف مطالعه‌ی موردی، تعریف مورد و انواع آن و چگونگی انتخاب مورد پرداخته می‌شود. همچنین انواع مطالعه‌ی موردی، چارچوب مفهومی مورد استفاده در آن و مراحل اجرایی مطالعه‌ی موردی به بحث گذاشته خواهد شد. در نهایت ابزارهای مورد استفاده در این قبیل پژوهش‌ها و چگونگی تعیین روایی و پایایی آن‌ها بیان می‌گردد. ضمن مرور و تحلیل متون منتشر شده در زمینه‌ی مطالعات موردی، نتیجه گرفته می‌شود روش مطالعه‌ی موردی در تحقیقات مدیریت بهداشت و درمان مورد غفلت قرار گرفته است. با عنایت به ویژگی‌های این روش مطالعه، بررسی‌های بیشتر در زمینه‌ی انواع و موارد کاربرد آن و نیز استفاده از آن در تحقیقات نظام سلامت و نقد و ارزیابی‌ بیشتر آن پیشنهاد می‌شود. واژه‌های کلیدی: مطالعه‌ی موردی؛ روش‌های تحقیق؛ سازمان و مدیریت (بهداشت و درمان)؛ پژوهش.