مدل جامع کشوری ارزشیابی معاهده‌ی بین‌المللی کنترل دخانیات

Abstract

مقدمه: افزایش روزافزون مصرف دخانیات در دنیا سبب شد تا سازمان جهانی بهداشت اولین معاهده‌ی سلامتی خود را با عنوان «معاهده‌ی بین‌المللی کنترل دخانیات (Framework Convention Tobacco Control یا FCTC)» در سال 2003 در خصوص دخانیات تدوین کند. کلیه‌ی امضاکنندگان از جمله ایران متعهد شدند که آن را طی 3 سال به اجرا درآورند. این مطالعه جهت طراحی مدلی برای ارزشیابی اجرای این معاهده در ایران انجام شد. روش بررسی: این مطالعه یک مطالعه‌ی کیفی بود که در سال 1387 انجام گرفت و در آن با تعداد 265 نفر از سیاست‌گذاران، افراد ذینفع و سایر افراد جامعه، مصاحبه به عمل آمد. پس از استخراج کدهای سطح اول و دوم و تبدیل آن‌ها به کدهای سطح سوم، مفاهیم اصلی مدل ارزشیابی به دست آمد. یافته‌ها: در مجموع 72 کد سطح سوم جمع‌آوری شد و به دنبال آن مفاهیم در 12 دسته‌ی کلی طبقه‌بندی شدند. سپس با بررسی نحوه‌ی تعامل این دسته‌ها با یکدیگر، مدل ارزشیابی طراحی گردید. نتیجه‌گیری: بر اساس مفاهیم و مدل به دست آمده، ارزشیابی اجرای این معاهده در ایران باید در سطوح مختلف و با در نظر گرفتن همه‌ی اهداف مرتبط با این مفاهیم انجام گیرد. واژه‌های کلیدی: ارزشیابی؛ مدل‌های نظری؛ استعمال دخانیات.