مقایسه اثربخشی شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی و روش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر استرس پرستاران شاغل در بیمارستان‌های روان‌پزشکی

Abstract

مقدمه: استرس موضوع رایج در زندگی صنعتی جهان امروز است و تعداد زیادی از افراد به نوعی دچار استرس هستند. پرستاران بیمارستان‌های روان‌پزشکی طیف وسیع‌تری از این استرس را تجربه می‌کنند و این امر بر ابعاد زندگی و سلامت جسمی‌-‌روانی آنان تأثیر می‌گذارد. مطالعه حاضر با هدف مقایسه شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی و کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر استرس پرستاران بیمارستان‌های روان‌پزشکی انجام شد. روش: پژوهش حاضر شبه‌آزمایشی از نوع پیش‌آزمون‌-‌ پس‌آزمون با گروه کنترل، پلاسیبو و پیگیری سه‌ماهه بود. جامعه آماری شامل پرستاران شاغل در سه بیمارستان روان‌پزشکی در سال 1398 بود که به صورت تصادفی از بین بیمارستان‌های تخصصی روان‌پزشکی شهر تهران انتخاب شد. 363 پرسشنامه تکمیل و دریافت شد. از بین 73 نفر که دارای ویژگی نشانگان استرس پس از اعمال معیارهای ورود و خروج بودند 60 نفر با روش نمونه‌گیری داوطلبانه انتخاب و به صورت تصادفی در چهار گروه (دو گروه آزمایش، گروه پلاسیبو و گروه کنترل) گمارش شدند که از این تعداد، 8 نفر ریزش داشتند. ابزار پژوهش پرسشنامه دموگرافیک و پرسشنامه نشانگان استرس "Stress Sign Questionnaire" بود. بسته شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی و کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی در 8 جلسه 5/1 ساعته، هر روش برای یک گروه آزمایش اجرا شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌‌افزار SPSS 25 انجام شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که میانگین نمره استرس هر دو گروه آزمایش شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی و کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی نسبت به گروه پلاسیبو و کنترل در مرحله پس‌آزمون افزایش معناداری پیدا کرده و کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی اثرگذاری بیشتری بر روی نشانه‌های روانی- هیجانی استرس نسبت به شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی دارد و این افزایش در مرحله پیگیری نسبتاً ثابت مانده است ((p>0/05 نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش حاضر حاکی از آن است که شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی و کاهش استرس مبتنی‌ بر ذهن‌آگاهی در مرحله پس‌آزمون و پیگیری به طور معناداری موجب کاهش نشانگان استرس در پرستاران بیمارستان‌های روان‌پزشکی شدند و روش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی در کاهش نشانگان روانی-‌ هیجانی استرس روش موفق‌تری بود. لذا این آموزش‌ها را می‌توان برای سایر پرستاران نیز به کار برد.