مقاله علمی-پژوهشی: شناسایی عوامل موثر بر کاهش ذخایر ماهیان خاویاری سواحل جنوبی دریای خزر براساس نظرسنجی از صیادان با استفاده از معادلات ساختاری Smart Pls

Abstract

ماهیان خاویاری دریای خزر از جمله ماهیان مهم و با ارزش اقتصادی به‌شمار می­روند که متاسفانه طی دهه‌های اخیر کاهش شدید ذخایر طبیعی آنها مشاهده می‌گردد بطوریکه در فهرست گونه های در معرض خطر انقراض قرار گرفته اند. بنابراین، با توجه به اهمیت ماهیان خاویاری، شناسایی عوامل موثر بر کاهش ذخایر آنها امری ضروری است. پژوهش حاضر از نظر نوع هدف، کاربردی و از نظر نوع روش توصیفی،تحلیلی و پیمایشی است. حجم نمونه براساس فرمول کوکران 270 نفر به روش نمونه گیری دردسترس و داوطلبانه برآورد شد و اطلاعات مورد نیاز با توزیع و تکمیل پرسشنامه براساس طیف لیکرت و مصاحبه حضوری در بین صیادان استان‌های گلستان، مازندران و گیلان جمع‌آوری شد. تجزیه و تحلیل داده‌های پرسشنامه با استفاده از معادلات ساختاری و نرم افزار Pls انجام شد و یافته‌ها حاکی از آن بود که براساس دیدگاه و نگرش صیادان عواملی همچون صید بی رویه ماهیان خاویاری، نرخ پایین بازسازی ذخایر، صید غیرمجاز (غیر قانونی)، عدم مدیریت صحیح صید، غیراستاندارد بودن ابزار و ادوات صیادی بر روند نزولی ذخایر ماهیان خاویاری تاثیر مثبت و معنی‌داری داشتند که بیشترین تاثیر را صید غیر مجاز (غیرقانونی) به‌خود اختصاص داد. هر چند عامل ورود آلاینده ها و آلودگی آب بر روند نزولی ذخایر ذخایر ماهیان خاویاری تاثیر مثبت داشته ولی معنی داری نبوده است. یافته‌های تحقیق حاضر می‌تواند کمک شایانی به تصمیم‌گیرندگان شیلاتی در برنامه ریزی و اجرای اقدامات آنها جهت احیاء ذخایر ماهیان خاویاری، جلوگیری از کاهش سریع آنها شده و منجر به بهبود تلاش‌های بازسازی ذخایر ماهیان خاویاری گردد.