تأثیر صرفه های مقیاس و تنوع محصول بر تجارت خارجی و بررسی رابطه علیت بین آن‌ها: مطالعه موردی صنایع کارخانه‌ای ایران

Abstract

در این پژوهش تأثیر صرفه­ های مقیاس و تنوع محصول بر تجارت خارجی صنایع کارخانه ­ای ایران با شرکای عمده تجاری بررسی می‌شود. برای برآورد صرفه­ های مقیاس از تابع تولید ترانسلوگ برای 21 صنعت کد دورقمی آیسیک و در بازه زمانی 1380 تا 1394 و برای اندازه­ گیری میزان تنوع محصول در محصولات صادراتی بخش صنعت ایران از شاخص تنوع فینسترا استفاده می‌شود. تابع تولید ترانسلوگ از طریق روش رگرسیون به‌ظاهر نامرتبط تکراری برآورد و مدل استاندارد تجارت با استفاده از تکنیک پانل دیتای پویا با روش گشتاورهای تعمیم­ یافته با داده­ های تلفیقی برآورد شده‌اند. نتایج بررسی گویای این است که صرفه‌های مقیاس و تنوع محصول تأثیر مثبت بر تجارت خارجی صنایع کارخانه­ ای ایران دارند. برای مطالعه رابطه علیت بین متغیرهای صرفه‌های مقیاس و تنوع محصول با تجارت خارجی از آزمون علیت گرنجری هشیائو استفاده شده ­است. یافته­ های پژوهش وجود رابطه علیت دوطرفه بین صرفه ­های مقیاس و تنوع محصول با تجارت خارجی صنایع کارخانه­ ای ایران را تأیید می‌کند.