بررسی روش های مدیریت ریسک لرزه ای سرمایه گذاری بخش ساختمان در شهرهای لرزه خیز با استفاده از رویکرد قابلیت اطمینان در مهندسی زلزله عملکردی

Abstract

زمینه و هدف: مدیریت خطرپذیری لرزه ای با تبدیل آسیب ناشی از زلزله به مقادیر کمّی خسارات، ضمن ارائه برآورد مناسب از شرایط خطرپذیری موجود، به ارائه راهبردهای مناسب برای کاهش خسارات برای بخش تصمیم گیر اعم از کارفرمای یک پروژه مشخص یا برنامه ریزان شهری در سطح کلان می پردازد. در مقاله حاضر کاربرد مهندسی زلزله عملکردی با رویکرد قابلیت اطمینان لرزه ای به عنوان ابزاری برای تسهیل تصمیم سازی در مدیریت خطرپذیری سرمایه گذاری بخش ساختمان در شهرهای لرزه خیز بررسی شده است. روش: برای این منظور عملکرد لرزه ای یک ساختمان اداری دوازده طبقه فولادی به عنوان یک نمونه موردی با استفاده از تحلیل قابلیت اطمینان لرزه ای ارزیابی شده است. سپس سه راهبرد مدیریت خطرپذیری شامل کاهش، انتقال و تلفیق کاهش و انتقال خطرپذیری لرزه ای با هدف کاهش خسارات محتمل در طول عمر بهره برداری ساختمان و حفظ سرمایه گذاری بررسی شده است. برای این منظور شاخص درصد اطمینان از تامین سطح عملکرد ایمنی جانی در زلزله های محتمل در طول عمر بهره برداری ساختمان موردنظر به عنوان شاخص مشترکی بین بخش تصمیم ساز و تصمیم گیر پروژه تعریف شده و تاثیر ارتقای این شاخص از میزان 49% در حالت طراحی آیین نامه ای به میزان 80% در حالت اعمال راهبردهای مدیریت خطرپذیری، بر روی کاهش میزان احتمال وقوع خسارات برای سرمایه گذار ساختمان سنجیده شده است. یافته ها: در ساختمان موردبررسی با اعمال شرط دستیابی به درصد اطمینان هشتاد درصدی برای تامین هدف عملکردی موردانتظار از سازه مطابق آیین نامه لرزه ای کشور (ایمنی جانی)، میزان خطرپذیری سرمایه کارفرما بین 2 تا 20 درصد برای سطوح مختلف خسارات محتمل کاهش یافته است. همچنین استفاده همزمان از دو راهبرد کاهش و انتقال خطرپذیری هم به کاهش پنج تا بیست درصدی احتمال به خطر افتادن سرمایه در سطوح مختلف خسارات و هم به کاهش دوره زمانی توقف در فعالیت اقتصادی ساختمان موردنظر در زمان بروز زلزله محتمل کمک نموده است. نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داده است که پیشنهاد استفاده از شاخص کمّی درصد اطمینان از تامین هدف عملکردی به تسهیل تصمیم سازی هم برای کارفرما و هم برای بخش سیاستگذار متولی ساخت و ساز جهت استفاده از راهبردهای مدیریت خطرپذیری با هدف کاهش خسارت و حفظ سرمایه در بخش ساختمان و مسکن کمک می نماید.